Οι μαύρες τρύπες

Την κορυφαία αστροφυσικό, Françoise Combes [Φρανσουάζ Κομπ], υποδέχθηκε στην πρώτη του φετινή διάλεξη το Megaron Plus, την Tρίτη 12 Νοεμβρίου, η οποία πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, τη Γαλλική Πρεσβεία και το Collège de France. Η Françoise Combes ειδικεύεται στην έρευνα σχετικά με τους γαλαξίες, εργάζεται εδώ και σαράντα χρόνια στον τομέα της προέλευσης του σύμπαντος και είναι η πρώτη γυναίκα που κατέχει έδρα αστροφυσικής στο ιστορικό ίδρυμα της Γαλλίας, το Collège de France, το οποίο ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα. Στην ομιλία της στο Μέγαρο εστίασε το ενδιαφέρον της στις μαύρες τρύπες.

Τη συζήτηση συντόνισε ο Βασίλης Χαρμανδάρης, διευθυντής Ινστιτούτου Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Οι μαύρες τρύπες είναι τα πιο συναρπαστικά και μυστηριώδη ουράνια αντικείμενα στο σύμπαν. Ωστόσο, φέτος, μπόρεσε να αποκαλυφθεί η πρώτη εικόνα της σκιάς μιας μαύρης τρύπας χάρη στις συγχρονισμένες παρατηρήσεις ενός συμπλέγματος πολλών ραδιοτηλεσκοπίων στον πλανήτη μας.

Αυτά τα μυστηριώδη αντικείμενα όμως δεν παύουν να μας εκπλήσσουν.

Οι περισσότεροι γαλαξίες φιλοξενούν στο κέντρο τους μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα με μάζα μεταξύ ενός εκατομμυρίου και μερικών δισεκατομμυρίων ηλιακών μαζών. Η μάζα της μαύρης τρύπας είναι ανάλογη της μάζας του κεντρικού σφαιροειδούς των αστεριών του γαλαξία, γεγονός που υποδηλώνει τη στενή σχέση μεταξύ του σχηματισμού των αστεριών ενός γαλαξία και της αύξησης της μάζας της μαύρης τρύπας που βρίσκεται στον πυρήνα του.

Η ύλη, πέφτοντας στην υπερμεγέθη μαύρη τρύπα, απελευθερώνει σημαντική ενέργεια, κυρίως με τη μορφή ακτινοβολίας, ενώ ο πυρήνας του γαλαξία γίνεται ενεργός και, εάν ακτινοβολεί πάρα πολύ, ονομάζεται κβάζαρ. Ωστόσο, η μαύρη τρύπα δεν μπορεί να «καταπιεί» περισσότερη ύλη από ένα συγκεκριμένο όριο. Η Françoise Combes εξηγεί πώς οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες, απορρίπτοντας την τροφή τους, ελέγχουν τον ρυθμό σχηματισμού των αστεριών στους γαλαξίες.