Οι παρανόμως εισερχόμενοι στην Ελλάδα: Τα όρια του συστήματος και οι αντοχές της κοινωνίας

Το συνέδριο του New York College και του Επιστημονικού Οργανισμού Νέων Πολιτικών Επιστημόνων (Ε.Ο.ΝΕ.Π.Ε.), με θέμα: “Μετανάστευση, Κρίση και Δικαιώματα: Προκλήσεις και Ευκαιρίες για την Ελλάδα και την Ευρώπη”, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις εγκαταστάσεις του New York College (Αμαλίας 38, Σύνταγμα), την Παρασκευή 5 Ιουνίου 2015 με τη συμμετοχή εξειδικευμένων εκπροσώπων αρμόδιων φορέων χάραξης και εφαρμογής της μεταναστευτικής πολιτικής, ακαδημαϊκών και ειδικευμένων ερευνητών. 
 

Στόχοι του συνεδρίου, του οποίου την επιστημονική και οργανωτική επιμέλεια είχε ο Δρ. Θεόδωρος Φούσκας, ήταν να διερευνηθούν πολλαπλές πτυχές του μεταναστευτικού φαινόμενου αναλυθούν επίκαιρα και κρίσιμα ζητήματα μετανάστευσης και μεταναστευτικής πολιτικής στην Ελλάδα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά την παγκόσμια οικονομική κρίση, με ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα εφαρμογής της μεταναστευτικής πολιτικής και διαχείρισης του μεταναστευτικού φαινομένου, σε επίπεδο προκλήσεων και ευκαιριών, αλλά και ειδικά προβλήματα, όπως συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες μεταναστών και μεταναστριών (οικιακή εργασία), την πρόσβαση στην υγεία και στην περίθαλψη, θέματα που προκύπτουν από την επισφαλή χαμηλού κύρους/χαμηλά αμειβόμενη εργασία, την επιχειρηματικότητα, ζητήματα σχετικά με τα δικαιώματα, την πολιτική συμμετοχή, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την ανθρώπινη ασφάλεια και την εκπαίδευση των μεταναστών.
 

Μετά τους σύντομους χαιρετισμούς των κ.κ. Ηλία Φούτση, Συμεών Σιδηροπούλου και Θεόδωρου Φούσκα, οι εργασίες του συνεδρίου ξεκίνησαν με τις κεντρικές ομιλίες κατά τις οποίες, ο συντονιστή της πρώτης συνεδρίας, κ. Αντώνης Καϊλής ανέλυσε το ευρωπαϊκό πλαίσιο μετανάστευσης και μεταναστευτικής πολιτικής, ο κ. Ιορδάνης Ψημμένος, εστίασε στις διαστάσεις και επιπτώσεις της οικιακής εργασίας στις μετανάστριες κατά την περίοδο της κρίσης ο κ. Άγγελος Συρίγος επικεντρώθηκε στα όρια του συστήματος και αντοχών της ελληνικής κοινωνίας σχετικά με τις παράνομες μεταναστευτικές ροές στην Ελλάδα, ο κ. Δανιήλ Εσδράς παρουσίασε τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στην Ελλάδα με έμφαση στο ρόλο του Διεθνούς Οργανισμού Μεταναστεύσεως (Δ.Ο.Μ.) και ο κ. Ηρακλής Μοσκώφ εξέτασε στην ομιλία του θέματα καταπολέμησης της εμπορία ανθρώπων από την προοπτική της ανθρώπινης ασφάλειας. Στη δεύτερη συνεδρία με θέμα «Μετανάστριες και Οικιακή Εργασία στην Ελλάδα σε Περίοδο Κρίσης», υπό τον συντονισμό του κ. Ιορδάνη Ψημμένου, ο Άρης Ασπρούλης ανέλυσε στην ομιλία του θέματα σχετικά με η σιωπηρή σύμβαση εργασίας και τις νέες μορφές πατρωνίας. Ο κ. Νίκος Ξυπολυτάς αναφέρθηκε εκτενώς στη διαδικασία αποκλεισμού των μεταναστριών οικιακών εργατριών εξετάζοντας τις συνέχειες και τις ασυνέχειες στην περίοδο της κρίσης, ενώ η κα. Daria Lazarescu εστιάστηκε στη σταδιοδρομία των μεταναστριών οικιακών εργατριών στην Ελλάδα και στις αντιλήψεις για την ενδοεπαγγελματική κινητικότητα και το κύρος σε περίοδο κρίσης. Στη συνέχεια η κα. Κατερίνα Βασιλικού επικεντρώθηκε τα προβλήματα των μεταναστριών οικιακών εργατριών με έμφαση στην οικογένεια κατά τη κρίση, και η κα. Ευφροσύνη Μαλεκάκη ανέπτυξε την προβληματική σχετικά με την οικιακή εργασία και τις αξίες κοινωνικής προστασίας των μεταναστριών στη σύγχρονη Ελλάδα αναδεικνύοντας τη σύνθεση ενός διπλού αποκλεισμού. Η τρίτη συνεδρία με θέμα «Σύγχρονα Ζητήματα Πρόσβασης σε Υπηρεσίες Υγείας και Κοινωνικού Αποκλεισμού των Μεταναστευτικών Πληθυσμών», υπό τον συντονισμό του κ. Χαράλαμπου Οικονόμου, ο κ. Γιώργος Αναστόπουλος ανέλυσε ζητήματα πρόσβασης και χρήσης των υπηρεσιών υγείας από τους μετανάστες στην Ελλάδα λαμβάνοντας υπόψη οικονομικά δεδομένα χρήσης των υπηρεσιών υγείας σε ένα νοσοκομείο αναφοράς, η κα. Έλλη Ιωαννίδη-Καπόλου στην ομιλία της υπογράμμισε τη σημαντικότητα ύπαρξης πολιτιστικών διαμεσολαβητών στα νοσοκομεία, ο κ. Απόστολος Βεΐζης ανέδειξε τα προβλήματα των μετακινούμενων πληθυσμών και τον σημαντικό ρόλο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και τέλος, η κα. Χριστίνα Τσακάλου εστιάστηκε στη παροχή υπηρεσιών και στις διαδικασίες κοινωνικού αποκλεισμού των μεταναστριών θυμάτων σεξουαλικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα.
 

Στην τέταρτη συνεδρία με θέμα «Επισφαλής, Χαμηλού Κύρους Εργασία και Επιχειρηματικότητα Μεταναστών», με συντονιστή τον κ. Ηρακλή-Σπυρίδων Ακτύπη, η κα. Ίρις Πολύζου ανέλυσε ζητήματα μεταναστευτικών διαδρομών και χωροκοινωνικών μεταλλαγών εστιάζοντας στην περίπτωση των Κινέζων εμπόρων στο Αθηναϊκό Κέντρο και ο κ. Άγγελος Τραμουντάνης αναφέρθηκε σε ερευνητικά ευρήματα για την επιχειρηματικότητα ως αντίδοτο της περίοδο κρίσης με έμφαση στους μετανάστες στην Αθήνα. Στη συνέχεια ο κ. Γιώργος Κούζας παρουσίασε τα ερευνητικά αποτελέσματα σχετικά με την ανίχνευση της έννοιας του κύρους σε υποτιμημένα και χαμηλού κύρους επαγγέλματα εστιάζοντας στην περίπτωση των ρακοσυλλεκτών της Αθήνας. Τέλος, ο κ. Θεόδωρος Φούσκας, στην εισήγηση του επικεντρώθηκε στο θέμα της εκμετάλλευσης μεταναστών απασχολούμενων σε επισφαλείς, χαμηλού κύρους/χαμηλά αμειβόμενες εργασίες κατά την οικονομική κρίση με παραδείγματα από τον Καναδά και την Ελλάδα. Εξετάστηκαν, σύμφωνα με ευρήματα καναδικών ερευνών, οι προβληματικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι προσωρινοί μετανάστες εργαζόμενοι στον Καναδά οι οποίοι στρατολογούνται μέσω διάφορων προγραμμάτων εργασίας. Αναλύθηκε το πώς η διεθνής μετανάστευση εργασίας σχετίζεται με μια εγγενή και μόνιμη ανάγκη των οικονομικά ανεπτυγμένων χωρών για επισφαλή, χαμηλού κύρους/χαμηλά αμειβόμενη μεταναστευτική εργασία εμφανίζοντας ανάλογες συνθήκες εργασίας για τους μετανάστες και στην Ελλάδα. 
 

Στην πέμπτη συνεδρία με θέμα «Σύγχρονα Ζητήματα Δικαιωμάτων και Συμμετοχής Προσφυγικών και Μεταναστευτικών Πληθυσμών», υπό τον συντονισμό του κ. Λεωνίδα Γοντζέ, η κα. Ξένια Πασσά ανέλυσε θέματα σχετικά με τα δικαιώματα των προσφύγων και τις πολιτικές ένταξης. Στη συνέχεια η κα. Έρικα Πραδάν, εστιάστηκε σε ερευνητικά αποτελέσματα σχετικά με τα Συμβούλια Ένταξης Μεταναστών (Σ.Ε.Μ.) στην Περιφέρεια Αττικής και πραγματοποίησε μια αποτίμηση των πρώτων ετών λειτουργίας του θεσμού. Στην έκτη συνεδρία, με τίτλο «Σύγχρονα Ζητήματα Μεταναστευτικής Πολιτικής και Ανθρώπινης Ασφάλειας», ο κ. Μιχαήλ Κοσμίδης στην ομιλία του ανέλυσε ενδελεχώς το πλαίσιο της πρακτική του πολυετούς προγραμματισμού της μεταναστευτικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η κα. Κατερίνα Χαροκόπου, εξέτασε ζητήματα που αφορούν τη μετανάστευση πολιτών τρίτων χωρών για σπουδές λαμβάνοντας υπόψη την ευρωπαϊκή διάσταση και την περίπτωση της Ελλάδας και η Ελένη Σιώπη, ανέδειξε τον σημαντικό ρόλο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Μετανάστευσης (ΕΔΜ) και τη σημασία της αξιοποίησής του ως εργαλείου μεταναστευτικής πολιτικής. Τέλος, ο κ. Τριαντάφυλλος Καρατράντος, επικεντρώθηκε στα θέματα μετανάστευσης και επιπτώσεων στην ασφάλεια αναλύοντας εκτενώς την προβληματική αναφορικά με την εσφαλμένη αντιδιαστολή μεταξύ εθνικής και ανθρώπινης ασφάλειας. Στην έβδομη συνεδρία με θέμα «Σύγχρονα Ζητήματα Εκπαίδευσης και Εννοιολογικών Προσδιορισμών των Μεταναστευτικών Πληθυσμών», υπό τον συντονισμό της κα. Χριστίνας Μίλεση, η κα. Μαρία Δελλατόλα, ανέλυσε εις βάθος ζητήματα διαπολιτισμικής εκπαίδευση με έμφαση στην ένταξη και φοίτηση των παιδιών-μεταναστών στο δημοτικό σχολείο. Στη συνέχεια ο κ. Αχιλλέας Μίτιλης εστιάστηκε σε ζητήματα θεωρητική προσεγγίσεων σχετικά με τις μειονότητες και τον ρατσισμό στην εκπαίδευση. Τέλος, ο κ. Γιάννης Τοπτσόγλου στην εισήγηση του ανέλυσε ζητήματα σχετικά με τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και τη μετακίνησή τους στην Ελλάδα και επιχείρησε να απαντήσει σε κρίσιμα ερωτήματα για το εάν πρόκειται για μετανάστες ή πρόσφυγες, εκπατρισθέντες ή επαναπατρισθέντες;
 

Ο απολογισμός των εργασιών του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε από τον κ. Θεόδωρο Φούσκα, με την παρουσίαση των βασικών συμπερασμάτων των εισηγήσεων, οι οποίες ανέλυσαν ενδελεχώς το φαινόμενο της μετανάστευσης και τις πολλαπλές πτυχές του θέτοντας ζητήματα για περαιτέρω έρευνα και την αναγκαιότητα εφαρμογής σύγχρονων και αποφασιστικών πολιτικών λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς προεκτάσεις που λαμβάνει το φαινόμενο κατά τον 21ο αιώνα.