Παρόν και μέλλον των αρχαιολογικών μουσείων

Πτυχίο με άριστα (10) από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία, στο Πανεπιστήμιο της Βόννης. Διδακτορικό δίπλωμα στην Αρχαιολογία με άριστα από το Α.Π.Θ. Από το 1984 έως το 1991 εξελέγη διαδοχικά Λέκτορας, Επίκουρος, Αναπληρωτής Καθηγητής και από το 1994 και εξής Τακτικός Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, του οποίου διετέλεσε Πρόεδρος (1991-1993). Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής (1994-1997). Συνδιευθυντής του Προγράμματος μεταπτυχιακών Σπουδών «Ο Αρχαίος Ελληνικός Κόσμος» και Διευθυντής από το 2005 κ.εξ. Διετέλεσε επίσης Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης (Ίδρυμα Ν.Π. Γουλανδρή) στην Αθήνα. Είναι συγγραφέας επτά (7) βιβλίων, π.χ. Ο βωμός του Διονύσου στην Κω (1981 και 1987), Τα σφραγίσματα της Δήλου (1992), Ελεύθερνα ΙΙΙ.1, 2, 3 (1993-1995), Reprisals (1996), Aegean Olympic Victors (2001) κλπ. Έχει επιμεληθεί την έκδοση δεκατεσσάρων (14) διαφορετικών βιβλίων και τόμων: Πρακτικά Διεθνών Συνεδρίων και Συμποσίων, Καταλόγων μεγάλων Αρχαιολογικών Εκθέσεων και Τιμητικούς Τόμους. Σε 9 από τους παραπάνω τόμους πέραν της επιμέλειας έχει συγγράψει εισαγωγικά και άλλα κείμενα και λήμματα. Άρθρα του (συνολικά 56) έχουν δημοσιευθεί σε έγκυρα ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά και σε Πρακτικά Διεθνών Συνεδρίων. Έχει οργανώσει και επιμεληθεί μεγάλες αρχαιολογικές εκθέσεις, όπως π.χ. Ανατολική Μεσόγειος (1998 και 2001), Η πόλη κάτω από την πόλη (2000), Πλόες: σχέσεις λαών της Μεσογείου 16ος-6ος αι. π.Χ. (2003), Μεγάλη Ελλάς – Magna Grecia (2004), Ελεύθερνα: Πόλη-Ακρόπολη-Νεκρόπολη (2004/5), Αριστουργήματα του Κυκλαδικού Πολιτισμού (2006) στην Κρήτη, την Αθήνα και τη Ρώμη. Έχει ανασκάψει στην Βεργίνα, την Άκανθο της Χαλκιδικής, τη Ρόδο και την Κρήτη. Έχει επισκεφθεί, ερευνήσει και μελετήσει μια σειρά από αρχαιολογικούς χώρους, Μουσεία και αποθήκες Μουσείων σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, η Συρία, ο Λίβανος, η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Τυνησία, η Μάλτα, η Ιταλία συμπεριλαμβανομένης της Σικελίας και της Σαρδηνίας, του Βατικανού, της Ισπανίας, του Μαρόκου κλπ. Έχει διοργανώσει σειρά Διεθνών Αρχαιολογικών Συνεδρίων και Συμποσίων και έχει εκδώσει, ορισμένες φορές και με άλλους συναδέλφους, τα πρακτικά τους. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα εκτείνονται στα ακόλουθα γνωστικά πεδία: Σχέσεις λαών της Μεσογείου στην πρώιμη εποχή του Σιδήρου, Ομηρική αρχαιολογία, Γεωμετρική και αρχαϊκή περίοδος, Ελληνιστική πλαστική και αρχιτεκτονική. Από το 1985 πραγματοποιεί συστηματικές ανασκαφικές έρευνες στην αρχαία Ελεύθερνα, στον Δυτικό Τομέα ΙΙΙ. Τιμητικές διακρίσεις: Μέλος του D.A.I. (Γερμανία), Αργυρό μετάλλιο του Πανεπιστημίου Κρήτης, Επίτιμος Δημότης Ελεύθερνας, Σταυρός του Οικουμενικού Πατριαρχείου και Βραβείο Γραμμάτων και Τεχνών από την Εκκλησία της Κρήτης, Premio Teocle Βραβείο Γραμμάτων και Τεχνών της Σικελίας, Α΄ βραβείο από Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση για το έργο του στην Ελεύθερνα.

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου και αποφοίτησε από το Τμήμα Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Με υποτροφία του Ελληνικού Κράτους (Ι.Κ.Υ.) μετεκπαιδεύτηκε επί τριετία στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο Paris I- Panthéon Sorbonne- με καθηγητές, μεταξύ άλλων, την Ελένη Γλύκατζη- Arwheiler- απ’ όπου απέκτησε το δίπλωμα DEA (Diplôme d' Etudes  Approfondies) στην Ιστορία και τον Πολιτισμό του Βυζαντινού και Μεταβυζαντινού κόσμου. Είναι διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Το 1993 τιμήθηκε με το Α΄ βραβείο της Τάξεως Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών για τη διδακτορική της διατριβή. Ειδικεύεται στην υστεροβυζαντινή και μεταβυζαντινή ζωγραφική και έχει γράψει πολλά σχετικά άρθρα. Έχει οργανώσει και έχει συμμετάσχει σε πολλά βυζαντινολογικά και μουσειολογικά συνέδρια στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό.

Ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας εργάστηκε στην Ήπειρο και τη Μακεδονία σε ανασκαφές, καταγραφές μνημείων και κειμηλίων, αναστηλώσεις και συντηρήσεις μνημείων, ιδίως της Θεσσαλονίκης μετά το σεισμό του 1978. Από το 1984 και εξής ασχολήθηκε κατά κύριο λόγο με την οργάνωση αρχαιολογικών εκθέσεων και είχε την επιμέλεια περισσοτέρων από 20 που παρουσιάστηκαν στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό.

Στέλεχος του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού (Μ.Β.Π.) από την αρχή της λειτουργίας του (1994) ανέλαβε τη διεύθυνσή του το 2001, από το οποίο και αφυπηρέτησε στα τέλη του 2008. Το 2005, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού τιμήθηκε με το «Βραβείο Μουσείου» του Συμβουλίου της Ευρώπης, μια πανευρωπαϊκή διάκριση που απέσπασε για πρώτη φορά μουσείο της χώρας μας. Εκτός από την ολοκλήρωση της μόνιμης έκθεση στο Μ.Β.Π. είχε την επιστημονική ευθύνη και το συντονισμό οργάνωσης της μόνιμης έκθεσης για τη Θεσσαλονίκη στο Λευκό Πύργο, που άνοιξε το Σεπτέμβριο του 2008.

Μέλος του Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (Ε.Κ.Β.Μ.Μ.) από την αρχή της λειτουργίας του (1998) ανέλαβε τη διεύθυνση του, το 2008. Στο πλαίσιο αυτό έχει οργανώσει και έχει την ευθύνη προγραμμάτων συνεργασίας που πραγματοποιεί το Ε.Κ.Β.Μ.Μ., μαζί με το Μ.Β.Π., με ιδρύματα ξένων, ιδίως βαλκανικών χωρών για την παροχή τεχνογνωσίας σε θέματα συντήρησης και διαχείρισης αρχαιολογικού υλικού και την οργάνωση εκθέσεων.

Είναι μέλος πολλών επιστημονικών οργανώσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και πρόσφατα επιλέχθηκε, για δεύτερη τριετία, από την Ένωση Ευρωπαίων Αρχαιολόγων ως μέλος της κριτικής επιτροπής των υποψηφιοτήτων για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Αρχαιολογικής Κληρονομιάς.

Είχε την επιμέλεια, ή συμμετείχε στην οργάνωση, δεκάδων εκθέσεων, που παρουσιάστηκαν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και ανάμεσά τους:

1. η μόνιμη έκθεση για το Ρήγα Φεραίο στον Πύργο Nebojša του Βελιγραδίου

2. η έκθεση για το Άγιο Όρος που οργανώθηκε το 2009 στο Παρίσι.

3. η έκθεση “Heaven and Earth”, που παρουσιάστηκε το 2013 στις Η.Π.Α.

Τιμητικές διακρίσεις - Άλλες δραστηριότητες: 

• Το 1993 τιμήθηκε με το Α΄ βραβείο της Τάξεως Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών για τη διδακτορική της διατριβή. 

• Το 2006 έλαβε από τη Βασίλισσα της Δανίας Margrethe II την τιμητική διάκριση Chevalier de 1er  grade

• Το 2015 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια με το Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής

• Η Ένωση Ευρωπαίων Αρχαιολόγων την επέλεξε για δύο συνεχείς τριετίες ως μέλος της κριτικής επιτροπής των υποψηφιοτήτων για το βραβείο που απονέμει κάθε χρόνο σε προσωπικότητες και ιδρύματα κύρους στην Ευρώπη (Committee for the European Archaeological Heritage Prize).

• Η UNESCO της έχει αναθέσει καθήκοντα εισηγητή για την εγγραφή μνημείων στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ο Άγγελος Δεληβοριάς (1937-2018) γεννήθηκε το 1937 στην Αθήνα. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στα Πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας, και μετεκπαιδεύτηκε στη Γερμανία στο Πανεπιστήμιο του Freiburg. Κατά την περίοδο 1965-1969 υπηρέτησε ως επιμελητής αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και ακολούθως, μετέβη για μεταπτυχιακές σπουδές στο Tübingen, από το Πανεπιστήμιο του οποίου απέκτησε το διδακτορικό του δίπλωμα το 1972. Το 1972-1973 παρακολούθησε σχετικά μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και στην Ecole Pratique des Hautes Etudes, αναλαμβάνοντας εν συνεχεία τη διεύθυνση του Μουσείου Μπενάκη, όπου παρέμεινε από το 1973 μέχρι το 2015. Ανέλαβε τη ριζική ανάπλαση του μουσείου, η οποία ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2000. Το 1992 εξελέγη τακτικός καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου δίδαξε Ιστορία της Τέχνης ως το 2005. Από το 1973 έως το 2014 διηύθηνε το Μουσείο Μπενάκη.

Προσκεκλημένος είχε δώσει διαλέξεις και είχε συμμετάσχει σε συνέδρια πολλών επιστημονικών και μουσειακών κέντρων της Ευρώπης και της Αμερικής. Το συγγραφικό του έργο καλύπτει ζητήματα Κλασικής Αρχαιολογίας, Ιστορίας της Τέχνης, Μουσειολογίας και παραδοσιακού πολιτισμού. Το ερευνητικό ενδιαφέρον του για τον παραδοσιακό πολιτισμό ειδκότερα και τη "Λαϊκή Τέχνη", αναπτύχθηκε στο Μουσείο Μπενάκη, η ριζική ανάπλαση και ο αναπροσανατολισμός της φυσιογνωμίας του οποίου, προσγράφονται και διεθνώς στα επιτεύγματα των νεότερων μουσειακών κατακτήσεων.

Εκτός από τις μονογραφίες Attische Giebelskulpturen und Akrotere des 5. Jh.v.Chr. (Tübingen 1974), Οδηγός του Μουσείου Μπενάκη (Αθήνα 1980), Ελληνικά παραδοσιακά κοσμήματα (Αθήνα 1980), Greece and the Sea, Κατάλογος εκθέσεως (Amsterdam 1987) H Eλλάδα του Μουσείου Μπενάκη (Αθήνα 1997), Οδηγός του Μουσείου Μπενάκη (Αθήνα 2000), Πάρεργα: Άκαιρα, ανεπίκαιρα, επiκαιρικά (Αθήνα 2003), The Parthenon Frieze: problems, challenges, interpretations (Athens 2008), ΈΠΑΙΝΟΣ Luigi Beschi,  (επιμ.) Μουσείο Μπενάκη, 7ο Παράρτημα (2011), κείμενά του έχουν δημοσιευθεί στις περιοδικές επιστημονικές εκδόσεις ΑΔ, ΑΑΑ, BCH, Antike Plastik, AM, AntK, StäddelJb, MEFRA, σε πρακτικά συνεδρίων, εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, τιμητικά αφιερώματα και συλλογικά έργα.

Συμμετείχε ως μέλος σε επιτροπές επιστημονικών εταιρειών, ιδρυμάτων και είχε τιμηθεί με  διακρίσεις από τη Γαλλία, Chevalier de l' Ordre des Arts et des Lettres (1999), την Ελλάδα, Ταξιάρχης του Τάγματος του Φοίνικος, αργυρό μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών (2000), και την Ιταλία, Ordine della Stella della Solidarieta Italiana (2008). Είχε αναγορευθεί επίτιμος διδάκτωρ των πανεπιστημίων του Αιγαίου (2005), της Θεσσαλονίκης (2016), της Θράκης (2016) και μέλος της Academia Scientiarium et Artium Europae (1991), της Academia Europea (1992) και της Academia Nazionale dei Lincei (2015).

Το 2016 εξελέγη ως Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα "Αρχαιολογία-Μουσειολογία".

Η Δέσποινα Καταπότη διδάσκει στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας από το 2008. Το ερευνητικό και διδακτικό της έργο εστιάζει στην πολιτισμική θεωρία, την επιστημολογία και ειδικότερα την ιστορία και φιλοσοφία της αρχαιολογίας. Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον της έχει επικεντρωθεί στη διερεύνηση της επίδρασης και συμβολής των Νέων Τεχνολογιών στη μελέτη/ανάδειξη του πολιτισμικής κληρονομιάς.

Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Αγγλίας με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών.

Μεταξύ 2003-2011 και 2013-2018 εργάστηκε ως Επιμελητής Αρχαιοτήτων στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, όπου είχε την ευθύνη της συλλογής Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης και από το 2013 της Κυκλαδικής Συλλογής. Την περίοδο 2011-2012 εργάστηκε στο Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κύπρου, όπου είχε την ευθύνη διοργάνωσης μεγάλης αρχαιολογικής έκθεσης η στις Βρυξέλλες στο πλαίσιο της πρώτης Κυπριακής Προεδρίας στην Ε.Ε. Μεταξύ 2018-2021 εργάστηκε ως λέκτορας στο Ινστιτούτο Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, στη Γερμανία, όπου δίδαξε μαθήματα ελληνικής αρχαιολογίας. Έχει διδάξει επίσης σε μεταπτυχιακά προγράμματα του Πανεπιστήμιου Αθηνών, του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου.

Το 2021 ανέλαβε τη θέση του Διευθυντή του Μουσείου Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου, μετά από διαγωνιστική διαδικασία.

Έχει εκτενές συγγραφικό έργο, το οποίο περιλαμβάνει μία μονογραφία, άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και επιμέλειες πρακτικών συνεδρίων, καταλόγων αρχαιολογικών εκθέσεων και άλλων βιβλίων. Για το ερευνητικό του έργο έχει βραβευθεί με το Michael Ventris Award for Mycenaean Studies από το Ινστιτούτο Κλασικών Σπουδών του Λονδίνου (2000), και έχει λάβει ερευνητικές υποτροφίες από το Κέντρα Ελληνικών Σπουδών των Πανεπιστημίων Princeton (2011) και Harvard (2017). Το 2017 ήταν ο υπεύθυνος μουσειολικής μελέτης της πρότασης που έλαβε το Α’ Βραβείο στον Διεθνή Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό για το Νέο Κυπριακό Μουσείο.

Είναι μέλος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και του ελληνικού Τμήματος του ICOM. Tην περίοδο αυτή συν-διευθύνει ερευνητικά προγράμματα στις αρχαιολογικές θέσεις Βρανά-Μαραθώνα, Θορικού Αττικής και Κάτω Σαμικού Ηλείας.

Nikolas Papadimitriou graduated from the University of Athens, and took his Master’s degree and his PhD in Archaeology and Ancient History from the University of Birmingham, UK, with a scholarship by the Hellenic Scholarships Foundation.

The periods 2003-2011 and 2013-2018 he worked as a Curator of Antiquities at the Museum of Cycladic Art, Athens; he was responsible for the collection of Ancient Greek Art and, from 2013 onwards, for the collection of Cycladic Art too. In 2011-2012 he worked at the Department of Antiquities Cyprus, co-curating an archaeological exhibition presented in Brussels for the first presidency of Cyprus in the EU. The period 2018-2021 he worked as Lecturer and researcher at the University of Heidelberg (Institute of Classical Archaeology), Germany, where he taught seminar in Greek Archaeology and Ancient Technology. He has taught also at the Universities of Athens, Aegean and the Open University of Cyprus.

In 2021 he was elected Director at the Paul and Alexander Canellopoulos Museum after an open call.

His publications include a monograph, papers in peer-reviewed journals and edited volumes, exhibition catalogues and educational booklets. For his archaeological work, he has received the Michael Ventris Award for Mycenaean Studies from the Institute of Classical Studies, London (2000), and research fellowships from the Centers of Hellenic Studies at Princeton University (2011) and at Harvard University (2017). In 2017 he was responsible for the museology of the proposal that won the First Award in the International Architectural Competition for the New Cyprus Museum.

He is a member of the Athens Archaeological Society and the Greek ICOM. Currently, he is co-directing research programs in the archaeological sites of Marathon-Vrana, and Thorikos in Attica, and of Kato Samikon-Kleidi in Elis.

Προφίλ του Νίκου Παπαδημητρίου στο Academia