Περγαμηνά έγγραφα και βεράτια από τις συλλογές των Γενικών Αρχείων του Κράτους

Το πρώτο μέρος της παρουσίασης αναφέρεται σε ένα βεράτι του 17ου αιώνα που προέρχεται από τα ΓΑΚ - Τμήμα Αρχείων της Νάξου και ανήκει στη συλλογή Ι. Δελαρόκκα. Το περιεχόμενό του περιλαμβάνει αποφάσεις για τις τουρκογαλλικές διομολογήσεις. Το κείμενο είναι γραμμένο με μαύρο και κόκκινο μελάνι σε χάρτινο υπόστρωμα διαστάσεων 0,50 x 2,60 μ, το οποίο αποτελείται από πέντε επικολλημένα τμήματα. Παρά το γεγονός ότι το χάρτινο υπόστρωμα του είναι στιλβωμένο, που αποτελεί τυπικό χαρακτηριστικό των αραβικών χαρτιών, το υδατόσημό του υποδεικνύει την ιταλική προέλευσή του πιθανώς από τη Βενετία. Κατά την παραλαβή του προς συντήρηση ήταν διπλωμένο σε μορφή κυλίνδρου.

Το βεράτι φέρει κυρίως μηχανικές φθορές, όπως σχισίματα, τσακίσεις και απώλειες του χάρτινου υποστρώματος. Επιπλέον, φέρει ίχνη κόλλας στο verso, από χρήση αυτοκόλλητων ταινιών.

Οι εργασίες συντήρησης αποκατέστησαν τις φθορές, επανέφεραν το τεκμήριο σε κατάσταση ασφαλούς χρήσης και εξασφάλισαν τη διατήρησή του. Για τη φύλαξη του βερατίου κατασκευάστηκε ειδική θήκη, από υλικά αρχειακής ποιότητας. Ο τρόπος ανάρτησής του αποτρέπει τη δημιουργία νέων ιχνών που πιθανόν να εμπλέκονταν στη μελέτη του τεκμηρίου, εξασφαλίζοντας παράλληλα την ασφαλή χρήση του από τους ερευνητές.

Το δεύτερο μέρος της ομιλίας παρουσιάζονται δύο διαφορετικές κατηγορίες τεκμηρίων σε περγαμηνό υπόστρωμα: τα Πατριαρχικά και Συνοδικά σιγίλλια και οι πατέντες ίδρυσης καθολικών αδελφοτήτων στον ελληνικό χώρο.

Αρχικά παρουσιάζονται τα ειδικά μορφολογικά χαρακτηριστικά των Πατριαρχικών και Συνοδικών σιγιλλίων, με ιδιαίτερη αναφορά στον τρόπο δίπλωσής τους σε μορφή πιττακίου, τη μήρινθο και τη μολύβδινη βούλα. Ο τρόπος δίπλωσης των τεκμηρίων είναι κυρίως υπεύθυνος για τις έντονες τσακίσεις και τις παραμορφώσεις του υποστρώματος, καθώς και την έντονη δυσχρωμία που παρατηρείται τοπικά στη verso όψη. Γίνεται επίσης συνοπτική αναφορά σε άλλους τύπους φθορών που καταγράφονται σε αυτή την κατηγορία των τεκμηρίων.

Στην περίπτωση των πατεντών, ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη ζωγραφική διακόσμηση, τις μικρογραφίες που κοσμούν τα περιθώρια, και τον τρόπο δίπλωσής τους. Οι μικρογραφίες παρουσιάζουν φθορές, όπως ρηγμάτωση και απολέπιση του χρωματικού στρώματος, που οφείλονται στα υλικά κατασκευής, αλλά κυρίως στη δίπλωση των τεκμηρίων και τη συμπεριφορά του περγαμηνού υποστρώματος σε μη ελεγχόμενες συνθήκες διατήρησης.

Οι εργασίες συντήρησης και για τους δύο τύπους τεκμηρίων έχουν σκοπό την αποκατάσταση των φθορών και τη διατήρηση των αυθεντικών χαρακτηριστικών τους. Για το λόγο αυτό, η επιπεδοποίηση των σιγιλλίων αποφεύγεται όταν αυτά διατηρούνται σε μορφή πιττακίου. Έχει εφαρμοστεί αποκλειστικά σε περιπτώσεις που τα τεκμήρια παραλήφθηκαν σε μορφή κυλίνδρου. Στην περίπτωση των πατεντών, η επιπεδοποίηση τους αποφασίστηκε για λόγους διατήρησης.

Για τη φύλαξή των τεκμηρίων σε περγαμηνό υπόστρωμα κατασκευάζονται ειδικού τύπου θήκες, που διευκολύνουν την πρόσβαση και εξασφαλίζουν τη διατήρηση των επιμέρους τμημάτων τους στο χρόνο.