Γκιωνάκης Νίκος
Μεντίνης Μιχάλης
Παπαθανασίου Χρυσοβαλάντης
Καζή Σμαράγδα
Ημερομηνία
25/02/2022
Διάρκεια
00:44:12
Εκδήλωση
Το προσφυγικό φαινόμενο στην Ελλάδα και την Ευρώπη σήμερα: Πολλαπλές προσεγγίσεις
Χώρος
Αμφιθέατρο Σ. Καράγιωργα ΙΙ, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Διοργάνωση
Τμήμα Ψυχολογίας - Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Κατηγορία
Κοινωνικά θέματα
Ετικέτες
προσφυγικό φαινόμενο, δομές φιλοξενίας προσφύγων, ψυχοκοινωνική υποστήριξη προσφύγων
Το Τμήμα Ψυχολογίας και το Εργαστήριο Κλινικής Ψυχολογίας & Ψυχοπαθολογίας, Κοινοτικής Ψυχιατρικής και Αναπτυξιακής Ψυχολογίας - Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών διοργάνωσαν ημερίδα με τίτλο «Το προσφυγικό φαινόμενο στην Ελλάδα και την Ευρώπη σήμερα: Πολλαπλές προσεγγίσεις».
Στρογγυλή Τράπεζα: «Ψυχοκοινωνικές διαστάσεις της προσφυγικής εμπειρίας»
Νίκος Γκιωνάκης, Ψυχολόγος, Επιστ. υπεύθυνος, Κέντρο Ημέρας Βαβέλ (μονάδα ψυχικής υγείας για μετανάστες και πρόσφυγες)
Ψυχοκοινωνική υποστήριξη αιτούντων και δικαιούχων διεθνούς προστασίας. Προκλήσεις για τους εργαζόμενους στο πεδίο
Αν και το κυρίαρχο αφήγημα θέλει οι εργαζόμενοι στο πεδίο του προσφυγικού να κινδυνεύουν να τραυματιστούν δευτερογενώς λόγω όσων τους μεταφέρουν οι άνθρωποι που υποστηρίζουν από τις δικές τους τραυματικές εμπειρίες και αφηγήσεις, η υπόθεσή μας είναι πως θα πρέπει να διερευνηθούν περισσότεροι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τους εργαζόμενους σε βαθμό που να χρειάζονται οι ίδιοι υποστήριξη.
Η εμπειρία μας στην εκπαίδευση και εποπτεία εργαζομένων που υποστηρίζουν πρόσφυγες μας έχει οδηγήσει στη διατύπωση της υπόθεσης πως αυτοί έρχονται αντιμέτωποι με σειρά προκλήσεων, ένα μόνο μέρος των οποίων σχετίζεται με το ούτως αποκαλούμενο προσφυγικό τραύμα.
Στην υπόθεσή μας, που χρειάζεται βέβαια επαλήθευση, οι προκλήσεις που συναντούν οι εργαζόμενοι στο πεδίο μπορούν να κατανεμηθούν σε 4 κατηγορίες: (α) προκλήσεις σχετιζόμενες με τις δυσκολίες των προσφύγων, (β) προκλήσεις σχετικές με τη συνεργασία εντός και μεταξύ οργανισμών που ασχολούνται, από διαφορετικές σκοπιές, με τον ίδιο πληθυσμό, (γ) προκλήσεις σχετικές με το γενικότερο πλαίσιο -εφαρμοζόμενες πολιτικές, "κλίμα", κυρίαρχο αφήγημα- και (δ) προκλήσεις σχετικές με τον εαυτό (επίπεδο προετοιμασίας, κίνητρο, προσδοκίες, υποστήριξη ώστε να μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της δουλειάς).
Η επαλήθευση αυτής της υπόθεσης θα μας έφερνε αντιμέτωπους με την ανάγκη να αλλάξει το κυρίαρχο αφήγημα αναφορικά με το αντικείμενο, το περιεχόμενο, τις διαδικασίες υποστήριξης και φροντίδας των εργαζομένων στο πεδίο: Σε διαφορετική περίπτωση, διατρέχουμε τον κίνδυνο να είμαστε πάντα μπροστά σε μορφές υποστήριξης των εργαζομένωνη που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και θα αποτυγχάνουμε. Υπ' αυτό το πρίσμα, η αποφυγή της ψυχολογικοποίησης της ματαίωσης των εργαζομένων (αντίστοιχη ίσως της ψυχολογικοποίησης της ματαίωσης των προσφύγων όταν βλέπουν να καταρρέουν τα όνειρα και οι προσδοκίες τους) θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πιο κατάλληλη και πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των καθημερινών προκλήσεων.
Μιχάλης Μεντίνης, Δρ. Κοινωνικής Ψυχολογίας, συν-συγγραφέας του βιβλίου «Ψυχολογίες Συμμόρφωσης»
Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις με πρόσφυγες που ζουν σε συνθήκες περιορισμού της ελευθερίας. Υπό ποιες προϋποθέσεις είναι αποτελεσματικές;
Υπάρχει μια θεμελιακή παράβαση στον τρόπο που οι Διεθνείς Οργανισμοί και αρκετές ΜΚΟ, στην αρχή της λεγόμενης «μεταναστευτικής κρίσης», αντιμετώπισαν την ψυχική υγεία των προσφύγων/ισσων μέσα στα camps. Ενώ οι πληθυσμοί αυτοί θεωρούνταν ως οι πιο ευάλωτοι από ψυχολογικής απόψεως, οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας παρέχονταν συνήθως από ψυχολόγους χωρίς προηγούμενη εργασιακή εμπειρία, που τελικά αποκτούσαν γνώση και προϋπηρεσία πάνω σε αυτούς τους ευάλωτους πληθυσμούς. Εκκινώντας από αυτήν την αφετηριακή θέση, η εισήγηση εντοπίζει και συζητά κομβικά προβληματικά σημεία του ρολού και της δράσης της ψυχολογίας εντός των camps και των δομών φιλοξενίας.
Χρυσοβαλάντης Παπαθανασίου, Δρ. Κοινωνικής Ψυχολογίας - Κοινωνιολόγος (MSc), Υπεύθυνος του προγράμματος «Προσωπικό Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης στην Κοινότητα» ΕΠΑΨΥ/UNHCR
Παροχή υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης από πρόσφυγες σε πρόσφυγες: Το παράδειγμα του Προσωπικού Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης στην Κοινότητα
Στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, τα τελευταία χρόνια, στα μοντέλα «μετατόπισης εργασιών» (task-shifting), όπου οι υπηρεσίες παρέχονται από μη ειδικευμένο προσωπικό, το οποίο διαθέτει βιωμένη εμπειρία. Σε ένα τέτοιο μοντέλο βασίζεται το πρόγραμμα «Προσωπικό Ψυχοκοινωνικής Παρέμβασης στην Κοινότητα», το οποίο παρουσιάζεται στη συγκεκριμένη ομιλία. Το εν λόγω πρόγραμμα υλοποιείται από την Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το προσωπικό αποτελείται από πρόσφυγες, οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί σε ειδικά εργαλεία ψυχοκοινωνικής παρέμβασης (π.χ. Psychological First Aid, Problem Management Plus κ.ά.), προκειμένου να παρέχουν –υπό την εποπτεία επαγγελματιών ψυχικής υγείας– υπηρεσίες σε ομοεθνείς τους στη μητρική τους γλώσσα: φαρσί, αραβικά και γαλλικά. Αυτοί οι εκπαιδευμένοι πρόσφυγες αποτελούν τη γέφυρα μεταξύ των προσφυγικών κοινοτήτων και της επαγγελματικής/θεσμικής παροχής φροντίδας ψυχικής υγείας. Οι υπηρεσίες παρέχονται σε ενήλικες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, οι οποίοι κατοικούν στον αστικό ιστό της Αττικής και χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό ευαλωτότητας. Το ξέσπασμα της πανδημίας covid-19 και η επακόλουθη ανάγκη για εξ αποστάσεως υπηρεσίες οδήγησαν στη λειτουργία της τηλεφωνικής γραμμής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης για πρόσφυγες/αιτούντες άσυλο, η οποία στελεχώθηκε από το προσωπικό ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στην κοινότητα και προσφέρει δύο τύπους υπηρεσιών: πληροφορίες και συναισθηματική υποστήριξη για την covid-19 και ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας παρουσιάζονται στοιχεία αναφορικά με τους ωφελούμενους και την αξιολόγηση του προγράμματος.
Συντονίζει η Σμαράγδα Καζή, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου
Ψυχολόγος με εξειδίκευση στην Κοινωνική Ψυχιατρική – Παιδοψυχιατρική. Επιστ. Υπεύθυνος του Κέντρου Ημέρας Βαβέλ (μονάδα ψυχικής υγείας για μετανάστες και πρόσφυγες στην Αθήνα), consultant εθνικών και διεθνών οργανισμών που ασχολούνται με μετανάστες, πρόσφυγες και παρεμβάσεις σε ανθρωπιστικές κρίσεις. Παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης (εκπαίδευση και εποπτεία) εργαζομένων στο προσφυγικό στην Ελλάδα και άλλες χώρες.
Ο Μιχάλης Μεντίνης είναι διδάκτορας κοινωνικής ψυχολογίας του Manchester Metropolitan University και μέλος του Discourse Unit, Manchester University. Έχει πραγματοποιήσει μεταδιδακτορική έρευνα πάνω στην πολιτισμική ψυχολογία, στο Pontificia Universidad Católica στο Σαντιάγο της Χιλής, και έχει διδάξει κοινωνική ψυχολογία και ποιοτική μεθοδολογία έρευνας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Έχει επίσης εργαστεί σε διάφορες θέσεις στο πεδίο του μεταναστευτικού. Βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά, αγγλικά, ισπανικά, τούρκικα και κορεάτικα. Το τελευταίο του βιβλίο στα ελληνικά (μαζί με την Αφροδίτη Καψάλη) είναι το Ψυχολογίες συμμόρφωσης: Σημειώσεις πάνω στον ψυχοπολιτικό έλεγχο του μεταναστευτικού (oposito, 2018).
Ο Χρυσοβαλάντης Παπαθανασίου είναι κάτοχος διπλώματος Κοινωνιολογίας από την École des Hautes Études en Sciences Sociales Παρισίων και διδάκτωρ Κοινωνικής Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο Μασσαλίας (Aix-Marseille). Υπήρξε μεταδιδακτορικός ερευνητής - υπότροφος του ΙΚΥ στο Τμήμα Ψυχολογίας, όπου σήμερα είναι επιστημονικός συνεργάτης στο Εργαστήριο Κλινικής Ψυχολογίας & Ψυχοπαθολογίας, Κοινοτικής Ψυχιατρικής και Αναπτυξιακής Ψυχολογίας. Έχει διδάξει στα περισσότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ελλάδας, τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο, και οι έρευνές του έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές, καθώς και σε διεθνή συνέδρια. Είναι μέλος πολλών ελληνικών και ευρωπαϊκών επιστημονικών εταιρειών στον χώρο της Κοινωνιολογίας και της Ψυχολογίας. Κατείχε σημαντικές θέσεις αυξημένης ευθύνης στη Δημόσια Διοίκηση, όπως Πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) και αναπληρωτής Διοικητής στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών. Έχει, επίσης, διατελέσει εμπειρογνώμονας-σύμβουλος του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, υπεύθυνος για τη μεταρρύθμιση του Κράτους Πρόνοιας στην Ελλάδα. Σήμερα, είναι υπεύθυνος του προγράμματος «Προσωπικό Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης στην Κοινότητα», το οποίο υλοποιείται από την Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ), σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Παράλληλα, είναι o ιδρυτής και επικεφαλής της πρωτοβουλίας πολιτών για την κοινωνική αλληλεγγύη «Social Voices».
Η Σμαράγδα Καζή είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Ανήκει στον Τομέα Εκπαιδευτικής και Γνωστικής Ψυχολογίας και είναι μέλος του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας. Είναι Αναπληρωτής Συντονιστής της Ειδίκευσης "Εφαρμοσμένη Γνωστική & Αναπτυξιακή Ψυχολογία", του ΠΜΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ.
Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας με ειδίκευση στην Ψυχολογία, της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου έκανε και Μεταπτυχιακές Σπουδές στη Ψυχολογία. Είναι Διδάκτορας στο Γνωστικό αντικείμενο της Εξελικτικής Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. με θέμα διατριβής "Η δομή και η ανάπτυξη των γνωστικών και των υπεργνωστικών ικανοτήτων από τα 3 έως τα 8 χρόνια". Έχει κάνει Μεταδιδακτορικές σπουδές στο Yale University, Η.Π.Α.
