Κάννερ Έφη
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
29/03/2016
Διάρκεια
45:09
Εκδήλωση
Σειρά σεμιναριακών μαθημάτων για την ιστορία των ελληνορθόδοξων πληθυσμών της Μικράς Ασίας και της Κωνσταντινούπολης (1453-1922)
Χώρος
Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών
Διοργάνωση
Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών
Κατηγορία
Ιστορία
Ετικέτες
Οθωμανική αυτοκρατορία, ύστερη οθωμανική περίοδος, τανζιμάτ, εκπαίδευση, ελληνορθοδόξοι, ελληνορθόδοξες κοινότητες
Η ομιλία αυτή έγινε στο πλαίσιο του Κύκλου «Σειρά σεμιναριακών μαθημάτων για την ιστορία των ελληνορθόδοξων πληθυσμών της Μικράς Ασίας και της Κωνσταντινούπολης (1453-1922)», που διοργανώνει το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών.
Η συγκεκριμένη ανακοίνωση επικεντρώνεταιί στην περίοδο από τις Μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ και εξής. Η ίδια η περίοδος σηματοδοτείται από πολλαπλές ρήξεις σε σχέση με το παρελθόν. Αφετηριακή ρήξη αποτελεί η προώθηση της έννοιας του Οθωμανού πολίτη που επιχειρείται να αντικαταστήσει εκείνη του Οθωμανού υπηκόου: του Οθωμανού πολίτη με την έννοια της ενεργής αφοσίωσης στη χώρα και στο σουλτάνο, δηλαδή της συνειδητής προσπάθειας για τον εκσυγχρονισμό και την πρόοδο της χώρας ως άμυνα απέναντι στη Δύση και στα αποσχιστικά εθνικά κινήματα. Με την ιδιότητα του πολίτη συνδέεται και η γενίκευση της παιδείας (της πρωτοβάθμιας) που επιχειρείται με τον Καταστατικό Χάρτη Γενικής Παιδείας (Maarif-i Ummumiye Nizamnamesi) του 1869 που όριζε για πρώτη φορά με σαφήνεια τις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης καθιστώντας την πρωτοβάθμια εκπαίδευση υποχρεωτική.
Ο στόχος της γενίκευσης της παιδείας χαρακτηρίζει επίσης όλες τις μη μουσουλμανικές κοινότητες και σχετίζεται, σε αδρές γραμμές, με την ενίσχυση της ταυτότητας της καθεμίας και την από καλύτερες θέσεις συμμετοχή της στον εκσυγχρονισμό της χώρας. Η γενίκευση της παιδείας εξ ορισμού σημαίνει συμπερίληψη στις εκπαιδευτικές διαδικασίες των ομάδων που μέχρι πρότινος ήταν αποκλεισμένες από αυτήν: των λαϊκών στρωμάτων και του γυναικείου φύλου. Αυτές είναι, νομίζω, και οι μεγαλύτερες ρήξεις που χαρακτηρίζουν την παιδεία στην ύστερη οθωμανική περίοδο και σε αυτές πρόκειται να εστιάσει η συγκεκριμένη ανακοίνωση.
Στην περίπτωση των ελληνορθοδόξων, οι προσπάθειες για τη γενίκευση της παιδείας συστηματοποιούνται από τη δεκαετία του 1870 και μετά. Η ενοριακή και κοινοτική εκπαίδευση που είναι και η μαζικότερη, σχετίζεται με τη θεσμοθέτηση των κοινοτικών θεσμών και την εκπόνηση καταστατικών, τα οποία προσδιορίζουν με ακρίβεια τις αρμοδιότητές τους, σημαντικότερες από τις οποίες είναι η εκπαίδευση και η μέριμνα για τους απόρους.
Οι στόχοι της εκπαιδευτικής δραστηριότητας των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
α) οικονομική πρόοδος του μιλλέτ/ πρωτοκαθεδρία του στο συνολικό οθωμανικό εκσυγχρονιστικό εγχείρημα έναντι των υπολοίπων κοινοτήτων, και
β) μαζική στήριξη της Πατριαρχικής Ορθοδοξίας, αποτελεσματική δηλαδή αντιμετώπιση της Βουλγαρικής Εξαρχίας και γενικότερα των βαλκανικών εθνικισμών μέσω της διάδοσης της ελληνικής γλώσσας και κουλτούρας.
