Στίχοι, στροφές, µορφή και τονικότητα στο Δηµοτικό Τραγούδι

Η σύντομη αυτή διάλεξη του διακεκριμένου μουσικολόγου Μάρκου Δραγούμη, ήταν η εναρκτήρια ομιλία της "Διημερίδας για το ελληνικό τραγούδι" που διοργάνωσε η Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος "Λίλιαν Βουδούρη" στο Μέγαρο Μουσικής και έγινε στο πλαίσιο της ενότητας "Δημοτικό και Ρεμπέτικο".

Η σύνοψη της ομιλίας, όπως δημοσιεύτηκε στο Πρόγραμμα της εκδήλωσης:

Το δηµοτικό τραγούδι αν και δηµιουργήθηκε στην ύπαιθρο από λαϊκούς ποιητές καi µουσικούς (ιδιότητες που καµιά φορά συνυπήρχαν στο ίδιο πρόσωπο) υπακούει, µε ελάχιστες εξαιρέσεις, σε αυστηρούς στιχουργικούς, µελωδικούς και µορφολογικούς κανόνες. Το µέτρο και η έκταση των στίχων είναι προκαθορισµένα, ενώ η µελωδία περιλαµβάνει από 15 ως 32 συλλαβές που µπορούν όµως να πολλαπλασιαστούν µε την παραδοσιακή τεχνική των επαναλήψεων ή της ενσωµάτωσης παρένθετων φράσεων, γνωστών ως «τσακισµάτων». Και είναι εξίσου αυστηροί οι κανόνες που ρυθµίζουν τη µορφή, την κίνηση και την τονικότητα (ή καλλίτερα τροπικότητα) της µελωδίας. Βέβαια υπάρχουν και υποσύνολα που δεν υπάγονται στο γενικό κανόνα, αλλά κι αυτά πειθαρχούν σ' ένα αυστηρά παραδοσιακό µοντέλο. Ωστόσο κανένας περιορισµός δεν εµποδίζει τον τραγουδιστή να παίρνει µικρές ελευθερίες κατά την εκτέλεση, παραλλάσσοντας ελαφρά τη µελωδία από στροφή σε στροφή, ή προσθέτοντας εκεί που ταιριάζει κάποια τσακίσµατα της αρεσκείας του. Η παρούσα ανακοίνωση θα επιχειρήσει να καταδείξει µε περισσότερη λεπτοµέρεια τις βάσεις πάνω στις οποίες στηρίχτηκε η δηµιουργία, και τις αρχές που εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν την εκτέλεση των δηµοτικών µας τραγουδιών.