Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Συμπόσιο για το θέατρο της Λούλας Αναγνωστάκη - Από τη σκοπιά της γραφής

Ιωαννίδης Γρηγόρης, Δημητριάδης Δημήτρης, Προκοπάκη Χρύσα, Τσατσούλης Δημήτρης, Μαντέλη Βίκυ

11 Ιουνίου 2018

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 76:38 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 781
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Το Συμπόσιο για το θέατρο της Λούλας Αναγνωστάκη πραγματοποιήθηκε στις 11 Ιουνίου 2018 στο Δωμάτιο ΧΙΙ της Αναδρομικής έκθεσης - Σκηνικής εγκατάστασης Δωμάτια μνήμης. Περιπλάνηση στον κόσμο της Λούλας Αναγνωστάκη. Η έκθεση και το συμπόσιο αποτελούν μέρη του αφιερώματος στην κορυφαία Ελληνίδα δραματουργό που διοργανώθηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου.

Η εκδήλωση ήταν διαρθρωμένη σε τρία μέρη και έτσι δημοσιεύεται στο blod.

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

Το πρώτο μέρος προλογίζει ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ε.Φ. Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος.

Τα Δωμάτια Μνήμης παρουσιάζουν

η Δήμητρα Κονδυλάκη, Καλλιτεχνική Σύμβουλος του Ε.Φ., Επιμελήτρια της έκθεσης

η Λουκία Μάρθα, Σκηνογράφος της έκθεσης

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

μιλούν

Δημήτρης Δημητριάδης, Συγγραφέας

«Μια νεωτερική ηθογραφία»

Χρύσα Προκοπάκη, Συγγραφέας - Μεταφράστρια

«Η παρέλαση στη Γαλλία το 1968 από τον Αντουάν Βιτέζ»

Δημήτρης Τσατσούλης, Καθηγητής Σημειωτικής του Θεάτρου και Θεωρίας της Επιτέλεσης, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πατρών

«Αντόνιο: μια κβαντική οντότητα σε παράλληλους κόσμους»

Βίκυ Μαντέλη, Μέλος ΕΕΠ, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πατρών

«Οι θρυμματισμένοι ήρωες της Λούλας Αναγνωστάκη, μια απόπειρα ανασύνθεσης»

Πρόλογος - συντονισμός: Γρηγόρης Ιωαννίδης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, ΕΚΠΑ

ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΣΚΗΝΗΣ

Συζητούν οι σκηνοθέτες

Βίκτωρ Αρδίττης, Γιώργος Αρμένης, Γιάννης Μόσχος, Έλλη Παπακωνσταντίνου, Ρούλα Πατεράκη

Πρόλογος - συντονισμός: Μάνος Καρατζογιάννης, Ηθοποιός - Σκηνοθέτης

Όπως τονίζει η Δήμητρα Κονδυλάκη, Καλλιτεχνική Σύμβουλος για το Σύγχρονο Ελληνικό Θέατρο στο Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, «Το συμπόσιο είναι αφιερωμένο στο θέατρο της Λούλας Αναγνωστάκη. Είναι γεγονός», συνεχίζει, « ότι στα Δωμάτια Μνήμης που δημιουργήσαμε κατ’ εικόνα του έργου της το προσωπικό στοιχείο είναι πολύ έντονο. Η έκθεση ξεκινάει με μια αποκαλυπτική εξομολόγηση, η φωνή της είναι πανταχού παρούσα, φωτογραφίες παιδικής και νεανικής ηλικίας παντού στα δωμάτια. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί μας ενδιέφερε να «κοιτάξουμε πίσω από την κλειδαρότρυπα», να δούμε τον άνθρωπο πίσω από το έργο. Ακριβώς το αντίθετο: μας ενδιέφερε το έργο πίσω από τον άνθρωπο.
 

Η κυριαρχία του προσωπικού στοιχείου σηματοδοτεί την ιδιαιτερότητα του συγγραφικού ιδιώματος της Λούλας Αναγνωστάκη: το συλλογικό διοχετεύεται στο προσωπικό, η ελληνική ιστορία είναι σα να κυλάει στις φλέβες του κάθε χαρακτήρα ξεχωριστά προσδιορίζοντας τη ζωή και τις πράξεις του. Μ’ αυτή την έννοια, η σφαίρα του ιδιωτικού συναντάει και ενώνεται αξεδιάλυτα με τη σφαίρα του δημόσιου. Εδώ έγκειται και η δύναμη του θεάτρου της: δεν παραθέτει προβλήματα και παθογένειες καταγγέλοντάς τα ή διαχωρίζοντας το αγαθό άτομο από τον διεφθαρμένο, εχθρικό κόσμο του. Η κοινωνική ανισορροπία είναι καθρέφτης της ατομικής ανισσοροπίας και αντιστρόφως, τα τραύματα και τα χάσματα του καθενός σωρρευτικά φτιάχνουν αυτόν τον εχθρικό κόσμο στην εκτρωματική μορφή που έχει σήμερα.
 

Κι όλα αυτά τα βλέπουμε να συμβαίνουν μέσα από τον διάλογο, μέσα από την πλοκή, μέσα από την ανάπτυξη σχέσεων και δεν περιορίζονται σε καταγγελτικές αφηγηματικές καταγραφές. Η Αναγνωστάκη δεν καταγράφει, καταγράφεται ως υποκείμενο και ως συγγραφέας από την ιστορία. Δεν παρατηρεί – βιώνει κι αφήνει ελεύθερη τη γραφή της να διαποτίζεται από τα βιώματά της με τον τρόπο του δραματουργού που ξέρει να μοιράζει τη φωνή του σε πολλά ξεχωριστά πρόσωπα ταυτόχρονα. Που μπορεί να ταυτίζεται με ξεχωριστές και αντικρουόμενες θέσεις την ίδια στιγμή – κάτι που τον διαφοροποιεί ριζικά από τον πεζογράφο, τα πρόσωπα του οποίου δεν κρύβουν πίσω από τα διαφορετικά τους κίνητρα παρά μια φωνή και μόνη: τη φωνή του δημιουργού τους. Είναι θέατρο, αυθεντικό θέατρο.
 

Αφιερώνουμε λοιπόν αυτό το συμπόσιο στο θέατρο της Αναγνωστάκη. Στο μέτρο που προσπαθούμε να μετριάσουμε τη συναισθητική φόρτιση που αναπόφευκτα μας καταλαμβάνει εφόσον η απώλειά της είναι τόσο πρόσφατη. Καθώς στο θέατρό της βρίσκεται η ίδια αλλά και όλοι εμείς. Βρίσκεται το πρόσωπο αλλά και ο κόσμος του και ο μελλοντικός κόσμος. Βρίσκεται το άτομο ως καθολική οντότητα με μια διάσταση οικουμενική που αφορά τόσο τον έλληνα όσο και τον ξένο αναγνώστη. Η Λούλα Αναγνωστάκη ως πρόσωπο αφορά εμάς κι όλους τους οικείους που συγκλονίστηκαν από το θάνατό της. Η Λούλα Αναγνωστάκη ως συγγραφέας αφορά το πεδίο της λογοτεχνίας που δεν γνωρίζει σύνορα τόπου και χρόνου. Αφιερώνουμε τόσο τη σημερινή ημέρα όσο και την Έκθεση και το σύνολο αφιέρωμα στη συγγραφέα: Με την πρόθεση να αναδείξουμε την υποδειγματική διάσταση αυτού του θεάτρου, όχι μόνο για μας που είμαστε εδώ αλλά και για τους κατοπινούς συγγραφείς και για το ελληνικό θέατρο αύριο που έχει ανάγκη μια νέα ποιητική φωνή, ένα πραγματικά νέο πρόσωπο• ν’ αποβάλει γραφές κουρασμένες που με τα προσωπεία του νέου δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να αναπαράγουν μορφές του παλιού. Έχουμε ανάγκη το καθαρό και βαθύ βλέμμα που μας μαθαίνει το θέατρο της Λούλας Αναγνωστάκη.
 

Ευχαριστούμε γι’ αυτό τον λόγο όλους τους ομιλητές, συγγραφείς, μεταφραστές, θεωρητικούς και ανθρώπους του θεάτρου, καλούς γνώστες και αγωγούς του έργου της, που δέχτηκαν ο καθένας από την ιδιαίτερη θέση και τη μοναδική εμπειρία του να μας μιλήσουν και να συμβάλλουν σε μια ουσιαστική, όσο το δυνατόν σφαιρικότερη, προσέγγισή του».

Ιωαννίδης Γρηγόρης Θεατρολόγος, Κριτικός

Ο Γρηγόρης Ιωαννίδης είναι Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διπλωματούχος του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ του Ε.Μ.Π. και πτυχιούχος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, με Μεταπτυχιακές σπουδές στη Φιλοσοφία των Επιστημών (King’s College, London) και τη Θεατρολογία. Διδάκτωρ του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών με διδακτορικό για το «Ξένο ρεπερτόριο και τη συμβολή του στη διαμόρφωση του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου (1945-1967)». Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη νεότερη και σύγχρονη ελληνική δραματολογία, το ξένο ρεπερτόριο, τη χρήση νέων τεχνολογιών στη θεατρολογία. Κρατά τη στήλη της θεατρικής κριτικής στην Εφημερίδα των Συντακτών.

Δημητριάδης Δημήτρης Συγγραφέας, Μεταφραστής

Ο Δημήτρης Δημητριάδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1944. Σπούδασε θέατρο και κινηματογράφο στις Βρυξέλλες, από το 1963 μέχρι το 1968. Εκεί έγραψε, το 1965-66, το πρώτο θεατρικό του έργο, Η τιμή της ανταρσίας στην μαύρη αγορά, το οποίο ανέβασε ο Patrice Chereau, το 1968, στο Theatre de la Commune d’ Aubervilliers του Παρισιού. Το 1978 εκδόθηκε το πρώτο του πεζογράφημα, Πεθαίνω σαν χώρα, και το 1980 η ποιητική ενότητα Κατάλογοι 1-4. Μετέφρασε έργα των Jean Genet, Maurice Blanchot, Georges Bataille, Gérard de Nerval, Honoré de Balzac, Witold Gombrowicz, Bernard-Marie Koltès, Tennessee Williams, Molière, William Shakespeare, Marguerite Duras, Georges Courteline, Samuel Beckett, Ευριπίδη και Αισχύλου.

Επιλογή έργων του: Πεθαίνω σαν χώρα, περ. Ausblicke, τχ. 34-35, Απρίλιος 1978, Λέσχη 1979, Άγρα 1980, Σαιξπηρικόν 2010 / Κατάλογοι 1-4 Άγρα, 1980 / Η τιμή της ανταρσίας στη μαύρη αγορά, Άκμων, 1981, Νεφέλη, 2005 / Η νέα εκκλησία του αίματος, Άγρα, 1983, Η απόρρητη αλήθεια του κόσμου, Χάρτης τχ. 14, 1985, Άγρα 1985 / Η ανθρωπωδία: Η ανάθεση, Προοίμιο σε μια χιλιετία, Άγρα, 1986 / Κατάλογοι 5-8: Οι σκηνές του μαρτυρίου, Άγρα, 1986 / Το ύψωμα, Άγρα 1989 / Η άγνωστη αρμονία του άλλου αιώνα, Άγρα, 1992 / Κατάλογοι 9: Οι ορισμοί, Άγρα, 1994 / Η αρχή της ζωής, Άγρα 1995 / Η ζάλη των ζώων πριν τη σφαγή, Θέατρου του Νότου 2000, Ίνδικτος 2008 / Λήθη, Άγρα 2000, Σαιξπηρικόν 2011 / Κατάλογοι 10-12, Άγρα 2001 / Η ανθρωπωδία: Μια ατελής χιλιετία 1, Καστανιώτης 2002 / Η ανθρωπωδία: Μια ατελής χιλιετία 7, Καστανιώτης 2002 / Διαδικασίες διακανονισμού διαφορών, Ανατολικός, 2003 / Ομηριάδα: Τρίπτυχο, Ίνδικτος 2007 / Η μεταφορά, Άγρα 2007 / Insenso, Ίνδικτος 2007, Σαιξπηρικόν 2013 / Χρύσιππος, Ίνδικτος 2008 / Το άγγιγμα του βυθού, Ίνδικτος, 2008 / Τόκος, Νέα σκηνή 2010 / Ό,τι πιο πολύ ποθείς, Διάπυρον, 2011 / Ο ευαγγελισμός της Κασσάνδρας, Σαιξπηρικόν, 2012 / Φαέθων, Σαιξπηρικόν, 2013 / Η εκκένωση, Σαιξπηρικόν 2013 / Ο κυκλισμός του τετραγώνου, Νεφέλη 2013 / Πολιτισμός, poema 2013 / To απρόσβατο, Alloglotta, 2013 / Stroheim, Σαιξπηρικόν 2015 / Τρωάς, Νεφέλη, 2015 / Η ανθρωπωδία: Μια ατελής χιλιετία 5, Σμίλη, 2015 / Θερισμός, Νεφέλη, 2017 / Ο γύρος του κόμπου, Νεφέλη 2017 / Η άνθρωπος, Σαιξπηρικόν 2017 / Κατάλογοι 1-14, Το Ροδακιό, 2018.

Προκοπάκη Χρύσα Συγγραφέας, Μεταφράστρια
Η Χρύσα Προκοπάκη γεννήθηκε στην Κομοτηνή. Μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου σπούδασε φιλολογία. Μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι. Στη Γαλλία δίδαξε νεοελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Paris III. Στην Αθήνα δίδαξε στο Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Έγραψε ποιητικές συλλογές και δοκίμια, που δημοσιεύθηκαν σε έντυπα και συλλογικούς τόμους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ασχολήθηκε ιδιάιτερα με το έργο του Γιάννη Ρίτσου και του Στρατή Τσίρκα. Για τον Ρίτσο, μεταξύ άλλων, έχει εκδώσει μια πρώτη συνολική μελέτη με ανθολόγηση της ποίησής του στη σειρά «Poètes d’aujourd’ hui» (εκδ. Seghers, 1968), το βιβλίο Η πορεία προς την Γκραγκάντα ή Οι περιπέτειες του οράματος (Κέδρος, 1981), καθώς και την Ανθολογία Γιάννη Ρίτσου (Κέδρος, 2000). Μετέφρασε στα γαλλικά την τριλογία Ακυβέρνητες Πολιτείες του Στρατή Τσίρκα, που απέσπασε το Βραβείο Ξένου Βιβλίου (1972). Μετέφρασε επίσης Γάλλους ποιητές και ποίηση του Μαγιακόβσκι. Έχει γράψει κείμενα για τηλεοπτικές εκπομπές με λογοτεχνική ύλη (Κάλβος, Σολωμός, Βάρναλης, Αναγνωστάκης κ.ά). Στο θέατρο, συνεργάστηκε με τον Αντουάν Βιτέζ για την παράσταση «Ηλέκτρα του Σοφοκλή με παρενθέσεις Γιάννη Ρίτσου» (1971). Για ελληνικούς θιάσους, έχει μεταφράσει τους Αχαρνείς του Αριστοφάνη (Πειραματική Σκηνή της Τέχνης, 1982), τον Θείο Βάνια του Τσέχωφ (Νέα Σκηνή, 1989), τον Μισάνθρωπο του Μολιέρου (Νέα Σκηνή, 1996), Το σχολείο των γυναικών του Μολιέρου (Νέα Σκηνή, 2004), τη Βάσσα του Γκόρκι (Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, 2007), τον Βυσσινόκηπο του Τσέχωφ (Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, 2009) και τον Αμφιτρύωνα του Μολιέρου (Νέα Σκηνή, Φεστιβάλ Επιδαύρου, 2012). Μεταφράσεις της παρουσιάστηκαν και από άλλους θιάσους στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
Τσατσούλης Δημήτρης Θεατρολόγος, Κριτικός
Ο Δημήτρης Τσατσούλης είναι Καθηγητής Σημειωτικής του Θεάτρου και Θεωρίας της Επιτέλεσης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών. Πρόσφατα βιβλία του: Δυτικό ηγεμονικό «παράδειγμα» και διαπολιτισμικό θέατρο. Για την πρόσληψη του αρχαιοελληνικού δράματος στην Ελληνική και μη Δυτική Σκηνή (2017), Η γλώσσα της εικόνας (2015 αναθεωρημένη έκδοση, 2000), Conversing Images. Photography and Surrealist Aesthetics on the Stage Writing of Socìetas Raffaello Sanzio (2011), Σημεία γραφής - Κώδικες σκηνής (2007). Επιμελητής σειράς «Η Τέχνη του Θεάματος» (Ελληνικά Γράμματα - 32 τόμοι). Επιμελητής συλλογικού τόμου: Από το Αττικό δράμα στο σύγχρονο θέατρο (2008). Έχει δημοσιεύσει άνω των 150 άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους στα ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ρουμανικά και σερβοκροατικά. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών. Είναι τακτικός κριτικός θεάτρου της η-εφημερίδας Ημεροδρόμος και του «greekplayproject» ενώ στο παρελθόν τακτικός κριτικός θεάτρου στις εφημερίδες Ελευθεροτυπία, Ημερησία, στο περιοδικό Νέα Εστία (1999-2012) κ.ά. Υπήρξε επί σειρά ετών κριτικός βιβλίου (Το Βήμα, Αυγή, Αντί, Διαβάζω, κ.ά.). Διετέλεσε Πρόεδρος και μέλος της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Θεάτρου του ΥΠΠΟ, μέλος της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας, Βραβείων ΚΟΥΝ, κ.ά., υπεύθυνος διοργάνωσης των «Συναντήσεων Νέων Δημιουργών με αφορμή του Αρχαίο Δράμα» του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών και συνεργάτης λογοτεχνικών παραγωγών της Κρατικής Τηλεόρασης ως σεναριογράφος & συντελεστής (παραγωγή, δραματουργία, μετάφραση, σκηνοθεσία) θεατρικών παραστάσεων.
Μαντέλη Βίκυ Θεατρολόγος
Η Βίκυ Μαντέλη είναι Μέλος ΕΕΠ του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών με αντικείμενο διδασκαλίας το αγγλόφωνο θέατρο (το θέατρο του Σαίξπηρ, αμερικανικό θέατρο) και τη θεατρική μετάφραση. Διδάσκει επίσης αρχαίο θέατρο στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ, κάτοχος μεταπτυχιακών διπλωμάτων (ΜΑ) από το Πανεπιστήμιο του Kent της Αγγλίας και από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η διδακτορική διατριβή της είχε ως θέμα τη μεταφραστική και σκηνική απόδοση των Αχαρνέων του Αριστοφάνη και εκπονήθηκε στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Για το θέατρο της Λούλας Αναγνωστάκη έχει δημοσιεύσει εκτενώς και έχει ανακοινώσει εργασίες της ως προσκεκλημένη ομιλήτρια σε πολλά συνέδρια, ημερίδες, κ.ά. Από τις εκδόσεις Πεδίο (2014) κυκλοφορεί η μονογραφία της Το μοτίβο της εισβολής στο θέατρο της Λούλας Αναγνωστάκη. Τα υπόλοιπα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν στο χιούμορ και στο κωμικό στο δράμα και στο θέατρο, όπως επίσης στην πρόσληψη του αρχαίου δράματος στο σύγχρονο θέατρο. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και κεφάλαια σε συλλογικούς τόμους διεθνών εκδοτικών οίκων.

Σχετικές ομιλίες

"Τι είναι η πατρίδα μας;": Απολογιστική συζήτηση για τις παραστάσεις της χρονιάς στο Εθνικό Θέατρο. 01:17:15

Απρ 04, 2012

"Τι είναι η πατρίδα μας;": Απολογιστική συζήτηση για τις παραστάσεις της χρονιάς στο Εθνικό Θέατρο.

Μαυρομούστακος Πλάτων Αβδελιώδης Δήμος Αρβανιτάκης Κωνσταντίνος Αρδίττης Βίκτωρ Ευαγγελάτος Σπύρος Κακλέας Γιάννης Καλαβριανός Γιάννης Μαργαρίτης Γιάννης Παλούμπης Γιώργος Παπαβασιλείου Βασίλης Ρέππας Μιχάλης Τζαμαργιάς Τάκης Χουβαρδάς Γιάννης

Γλώσσα: Ελληνική