Συμπόσιο: Θέματα Διδακτικής των Θετικών Επιστημών

Το Κέντρο Μελέτης Ψυχοφυσιολογίας και Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών διοργάνωσε το 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημών Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα από 24 έως 26 Ιουνίου 2016.

Σκοπός του συνεδρίου ήταν η παρουσίαση πρόσφατης θεωρητικής όπως και εφαρμοσμένης έρευνας σε θέματα εκπαίδευσης και ειδικής αγωγής, ψυχιατρικής, ψυχολογίας, γλωσσολογίας και λογοθεραπείας, όπως επίσης, η διατύπωση προτάσεων για το μέλλον της εκπαίδευσης στη χώρα μας και η παρουσίαση ερευνητικών και παιδαγωγικών  εμπειριών από διακεκριμένες προσωπικότητες στο χώρο. Κεντρική θεματική του Συνεδρίου ήταν: «Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα και Σχολικό Περιβάλλον. Αίτια, Συμπτώματα και Αντιμετώπιση».

Το συμπόσιο "Θέματα Διδακτικής των Θετικών Επιστημών" πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 25 Ιουνίου.

Ακολουθούν οι περιλήψεις των ομιλιών του συμποσίου:

Αβραάμ Μαυρόπουλος, To πείραμα στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, κατά την προεπαναστατική περίοδο (1800-1821), στα ελληνικά σχολεία

Η επισκόπηση της βιβλιογραφίας έδειξε ότι κατά την περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού (κυρίως κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ 1800-1821) παρατηρείται ενίσχυση των θετικών επιστημών (φυσικής, χημείας, μαθηματικών) σε πολλά ελληνικά σχολεία.
 

Την περίοδο αυτή γίνεται προσπάθεια ερμηνείας των φυσικών και χημικών φαινομένων, με την παρατήρηση και το πείραμα. Έτσι, αρχίζουν να γίνονται σε κάποια σχολεία πειράματα (επίδειξης) ενταγμένα στη διδασκαλία των μαθημάτων Φυσικής-Χημείας, τα οποία ενθουσιάζουν όχι μόνο τους μαθητές αλλά και τον κόσμο που τα παρακολουθεί. Επιπλέον, οι διάφοροι συγγραφείς βιβλίων φυσικής-χημείας αυτής της περιόδου, στους προλόγους των βιβλίων τους, προτρέπουν τους δασκάλους να κάνουν πειράματα κατά τη διδασκαλία των φυσικών μαθημάτων, εξηγώντας και την παιδαγωγική χρησιμότητα των πειραμάτων. Αυτή την προσπάθεια ερμηνείας των φαινομένων της φυσικών επιστημών θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε.

Κωνσταντίνος Στεφανίδης, Η «εξήγηση»  στην επιστημολογία και στη διδακτική των μαθημάτων των φυσικών επιστημών

Ένας από τους βασικούς σκοπούς της διδασκαλίας των μαθημάτων των φυσικών επιστημών είναι να μπορούν οι μαθητές να εξηγούν τα φυσικά φαινόμενα. Στην παρούσα μελέτη η έννοια «εξήγηση» μελετάται α) από επιστημολογική και β) από διδακτική σκοπιά. Αναλυτικότερα επιδιώκεται να απαντηθούν τα παρακάτω ερωτήματα:

α) Ποιος ο αποδεκτός τρόπος εξήγησης φυσικών φαινομένων στο σχολείο; 

β) Πως γράφονται οι εξηγήσεις στα σχολικά εγχειρίδια; 

γ) Υπάρχει δομή στο γραπτό ή προφορικό λόγο μιας επιστημονικής εξήγησης και ποια δομή είναι αποδεκτή για το σχολείο; 

δ) Πως θα μπορούσαμε να διδάξουμε τους μαθητές να διατυπώνουν σωστά μια επιστημονική εξήγηση και να ξεχωρίζουν μια επιστημονική από μια μη επιστημονική εξήγηση;

ε) Πως θα μπορούσαμε να διδάξουμε τους μαθητές να γράφουν έγκυρες επιστημονικές εξηγήσεις και να αυτοαξιολογούνται; 

ζ) Πως βαθμολογείται μια επιστημονική εξήγηση του μαθητή;

Τα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης είναι εφαρμόσιμα στη διδασκαλία, στην αξιολόγηση – αυτοαξιολόγηση, στη συγγραφή σχολικών βιβλίων και στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

Ανθή Κοκκώνη, Δυσαριθμησία, μια «καινούργια» μαθησιακή δυσκολία: Πώς βοηθάω τα παιδιά εντός και εκτός τάξης να καταλάβουν τα μαθηματικά μέσα από την περίπτωση της Σοφίας
 

Δεν περνά μέρα που να μην σκεφτόμαστε με τρόπο μαθηματικό. Τα παιδιά εξοικειώνονται με τους αριθμούς από πολύ μικρή ηλικία. Τα μαθηματικά βρίσκονται παντού στην καθημερινότητά μας. Η παρουσίαση φιλοδοξεί να συνδέσει τις μαθηματικές ιδέες και έννοιες με τον πραγματικό κόσμο. Για την εκπλήρωση του στόχου αυτού, η ομιλία κινείται σε δύο άξονες: έναν θεωρητικό και έναν πρακτικό. Για την εκπλήρωση του πρώτου στόχου, θεωρούμε σημαντικό να δοθεί ο ορισμός της «δυσαριθμησίας» που χρησιμοποιείται παγκοσμίως, καθώς επίσης και να γίνει μία αναφορά στα βασικά συμπτώματά της. Εξίσου σημαντική θεωρούμε την αναφορά στο PISA (Programme for International Student Assessment). Πρόκειται για ένα πρόγραμμα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), που αποσκοπεί στην αξιολόγηση, ανά τριετία, της ποιότητας, της ισότητας στην παροχή μαθησιακών ευκαιριών και της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών συστημάτων σε περισσότερες από 70 χώρες, μέσω ενός διεθνώς συμπεφωνημένου κοινού πλαισίου αξιολόγησης. Στη συνέχεια, αναλύεται γιατί οι μαθητές ανά τον κόσμο δυσκολεύονται να κατανοήσουν τον κόσμο των αριθμών. Τέλος, για την εκπλήρωση του δεύτερου στόχου, το βάρος μετατοπίζεται στην Ελληνική πραγματικότητα όπου αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο διδάσκονται τα μαθηματικά στην Ελλάδα και  μέσα από την περίπτωση της Σοφίας προτείνεται ένα δομημένο μοντέλο αποτελεσματικής διδασκαλίας των μαθηματικών. Πρόκειται για ένα μοντέλο παρέμβασης με αρχή, μέση και τέλος με πολύ ξεκάθαρους στόχους. Θα μελετήσουμε αναλυτικά πως τα μαθηματικά αποκτούν νόημα για την Σοφία και πως η Σοφία αρχίζει να αγαπάει τα μαθηματικά και να τα χρησιμοποιεί στην καθημερινότητά της.

Νικολόπουλος Γιάννης, Εγγραμματισμός στα Μαθηματικά και στις Φυσικές Επιστήμες στο πρόγραμμα PISA

Τι είναι το πρόγραμμα Αξιολόγησης PISA; Γιατί είναι σημαντικό και πρέπει να προβληματισθούμε για την υποβαθμισμένη κατάταξη της παιδείας στη χώρας μας; Πως δικαιολογούν οι αρμόδιοι την αποτυχία; Τι Διδακτικές Πρακτικές πρέπει να εφαρμόσουμε εμείς οι εκπαιδευτικοί για να πετύχουμε βελτίωση στον εγγραμματισμό των Θετικών Επιστημών;
 

Το πρόγραμμα PISA επικεντρώνεται, στρέφει την προσοχή στην αντιμετώπιση προβλημάτων της καθημερινότητας, της ζωής:

 Μαθηματικοποιούνται τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην πράξη.

 Κατανόηση των αντικειμενικών συνθηκών που αναδεικνύουν τα προβλήματα.
 

Κεντρική έννοια του προγράμματος PISA είναι ο εγγραμματισμός (literacy) και «εγγράμματος & -ισμός» ορίζεται η ικανότητα ανάγνωσης και γραφής αλλά κυρίως η αξιοποίηση των γνώσεων και δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν στο τέλος του Γυμνασίου (τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης) για τον χειρισμό και την αντιμετώπιση των ζητημάτων της καθημερινής δράσης. Περικλείει, τον έλεγχο των δεξιοτήτων και ικανοτήτων, αφενός της κριτικής στάσης απέναντι στη γνώση και επιπλέον τον έλεγχο του περιβάλλοντος.
 

Γιατί το Συμπόσιο μας με τίτλο: «Θέματα Διδακτικής των Θετικών Επιστημών» ασχολείται με το πρόγραμμα PISA; Μα γιατί ακριβώς στην καρδιά της παραπάνω διεθνούς αξιολόγησης  είναι σαφέστατα η επιτυχία ή η αποτυχία της Διδασκαλίας. Θα σταθούμε στην Διδακτική και πως θα πετύχουμε να συνδέσουμε ή και να ταυτίσουμε την ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ με την ΜΑΘΗΣΗ που σήμερα απέχουν και πολύ μάλιστα.
 

Η παρατεταμένη ασθένεια της εκπαίδευσης, είναι συμπλήρωμα του ευρύτερου παραγωγικού σαμποτάζ, των τελευταίων δεκαετιών. Η απομόνωση της εκπαίδευσης από την παραγωγή και την κοινωνία, από την πράξη και τον πειραματισμό, από τη σύγχρονη επιστήμη και την τεχνολογία, έχει ως αποτέλεσμα την εξασθένιση του επιστημονικού πνεύματος των μαθητών και φοιτητών, τη μείωση των σύγχρονων γνώσεων και δεξιοτήτων. Οι ανεπτυγμένες τεχνολογικά παραγωγικές δυνάμεις θα έπρεπε να έχουν μια συναρτησιακή σχέση με τους απόφοιτους μαθητές και φοιτητές στο επίπεδο της γνώσης και της δεξιότητας, όμως το εκπαιδευτικό σαμποτάζ παρεμβάλλει δυσκολίες στην ένωση της εργασίας με τα μέσα της παραγωγής και τελικά καταστρέφει την παραγωγή και όλους γενικά τους υλικούς και πνευματικούς όρους της κοινωνικής ζωής. Αυτή είναι η αιτία της αποτυχίας των μαθητών μας στο διαγωνισμό PISA και η υποβαθμισμένη κατάταξη της χώρας μας.