Μαλιάρας Νίκος
Θεοδωρίδου Ξένια
Μεράκου Στεφανία
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
10/02/2023
Διάρκεια
00:55:20
Εκδήλωση
Μανώλης Καλομοίρης: 60 χρόνια μετά
Χώρος
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Διοργάνωση
Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» - Σύλλογος «Οι φίλοι της μουσικής»
Σύλλογος Μανώλης Καλομοίρης
Κατηγορία
Τέχνες / Πολιτισμός
Ετικέτες
Μανώλης Καλομοίρης, ελληνικότητα, 20ός αιώνας, λόγος, παράδοση, Γιάννης Α. Παπαϊωάννου
Με αφορμή την επέτειο συμπλήρωσης 60 χρόνων από το θάνατο του Μανώλη Καλομοίρη (1883-1962), παράλληλα με την έκθεση προς τιμήν του, η Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», σε συνεργασία με το Σύλλογο «Μανώλης Καλομοίρης», διοργάνωσε ένα διήμερο συμπόσιο την Παρασκευή 10 και το Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 2023 στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη».
Διακεκριμένοι μουσικολόγοι, ερευνητές και προσωπικότητες του ευρύτερου μουσικού χώρου, που έχουν ασχοληθεί επισταμένα με τον Καλομοίρη, μίλησαν γύρω από θέματα που αντικατοπτρίζουν την ποικιλόμορφη δράση και προσφορά του στη μουσική ζωή της Ελλάδας κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, όπως και ευρύτερα ζητήματα αισθητικής αλλά και προβληματισμούς σχετικά με την έκφραση της ελληνικότητας στη μουσική.
Το Συμπόσιο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Christoph Stroux (1931-2013), πρώτου διευθυντή της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, με αφορμή τα 10 χρόνια από το θάνατό του.
Το BLOD βιντεοσκόπησε και δημοσιεύει τις ομιλίες της πρώτης ημέρας του Συμποσίου.
Συνεδρία 1: Εκφράσεις ελληνικότητας στον 20ό αι.
Προεδρεύουσα: Στεφανία Μεράκου
Νίκος Μαλιάρας: Αντικρούοντας τον Καλομοίρη: προβολές ελληνικότητας στην ελληνική μουσική δημιουργία.
Ξένια Θεοδωρίδου: Μανώλης Καλομοίρης – Γιάννης Α. Παπαϊωάννου: μια επιγονική σχέση, βίοι παράλληλοι ή αποκλίνοντες; Μερικές σκέψεις και συμπεράσματα μιας εργοβιογραφικής διερεύνησης.
Ακολουθούν οι περιλήψεις των ομιλιών της 1ης συνεδρίας:
Νίκος Μαλιάρας: Αντικρούοντας τον Καλομοίρη: προβολές ελληνικότητας στην ελληνική μουσική δημιουργία.
Η εποχή κατά την οποία έζησε και δημιούργησε ο Μανώλης Καλομοίρης ήταν, μεταξύ άλλων, μια εποχή αναζητήσεων ως προς την Ελληνική πολιτιστική ταυτότητα. Οι πνευματικοί άνθρωποι της εποχής, ο καθένας με το δικό του τρόπο και βασιζόμενος στα δικά του ‘πιστεύω’, αναζήτησαν τη γνήσια ελληνικότητα και τις ρίζες της στην ιστορία και την παράδοση. Ο Καλομοίρης συγκρότησε και διετύπωσε μια στέρεη ιδεολογική θεμελίωση και πάνω σ’ αυτή στήριξε ολόκληρο το δημιουργικό του έργο αλλά και την εν γένει δράση του στα πολιτιστικά, τα καλλιτεχνικά και τα εκπαιδευτικά πράγματα του τόπου. Το ισχυρό του μήνυμα αποτέλεσε το επίκεντρο και το κίνητρο των σχετικών συζητήσεων στους κύκλους των συνθετών υποκινώντας τους να υποβάλουν και αυτοί, ο καθένας τη δική του πρόταση πάνω στο καίριο θέμα της σχέσης με την παράδοση. Η συζήτηση, τηρουμένων των αναλογιών, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Με δεδομένες τις επικρίσεις που κατά καιρούς έχει δεχτεί ο Καλομοίρης για τις ιδέες και τη δράση του, η εισήγηση αυτή διερευνά το αν η ιδεολογία του έχει αντικρουστεί από σύγχρονους και νεότερους ή αν, τελικά, διατηρεί ακόμη την ισχύ της.
Ξένια Θεοδωρίδου: Μανώλης Καλομοίρης – Γιάννης Α. Παπαϊωάννου: μια επιγονική σχέση, βίοι παράλληλοι ή αποκλίνοντες; Μερικές σκέψεις και συμπεράσματα μιας εργοβιογραφικής διερεύνησης.
Ο Μανώλης Καλομοίρης και ο Γιάννης Α. Παπαϊωάννου, αν και τελικά «πολιτογραφούνται» ως Αθηναίοι, γεννιούνται και διαβιούν σε γεωγραφικές περιοχές κοσμογονικών αλλαγών για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή της, γεγονός που επηρεάζει τις στάσεις ζωής, τις ιδεολογίες και τις καλλιτεχνικές επιλογές τους, οι οποίες ακολουθούν και πιο προσωπικές προϋποθέσεις, ενώ υπάρχει και η αναμενόμενη διαφοροποίηση λόγω ηλικιακής διαφοράς. Θα επιχειρηθεί αναδρομή σε σημαντικά σημεία τομής στο βίο και τη δημιουργία τους με αφετηρία το 1925 (έτος εγγραφής του Παπαϊωάννου στο Ελληνικό Ωδείο), ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία τους κατά τις δεκαετίες του ’30 - ’40 και αναφορά στη συμμετοχή τους στα παράλληλα κοινωνικά και πολιτικά τεκταινόμενα. Η μεταξύ τους γνωριμία εξελίσσεται από σχέση συμβουλάτορα ή και Δασκάλου – μαθητή κατά τη νεότητα του Παπαϊωάννου σε σχέση διαφοροποιημένης συμπόρευσης στο πλαίσιο της αναζήτησης εθνικού ύφους και γενικά ελληνικότητας στην πρώτη του ωριμότητα, με επίγνωση της περιφερειακής θέσης της ελληνικής μουσικής και του «αυτοεξωτισμού» (exoticism cum nationalism) και από τους δύο. Ως κομβικά παραδείγματα σύγκρισης θα χρησιμεύσουν τα τραγούδια Από ξένα βασίλεια (1914) και Φατμέ (1933), το Κουαρτέτο σα Φαντασία (1921/1954) και το Nocturno (fl, vla, hp, 1937). Τέλος, θα γίνει σύντομη αναφορά σε επιστολή του Παπαϊωάννου (Παρίσι, 14.02.1950) προς τον «Σεβαστό και αγαπητό Maître» Καλομοίρη λίγο πριν από το πέρασμα του πρώτου σε νέες αναζητήσεις (νεοκλασική διευρυμένη τονικότητα, ατονικότητα, δωδεκάφθογγο).
Ο Νίκος Μαλιάρας γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Εθνικό Ωδείο και Πανεπιστήμιο του Μονάχου, από το οποίο αναγορεύθηκε διδάκτωρ το 1990. Είναι Καθηγητής Ιστορικής Μουσικολογίας και Διευθυντής του Εργαστηρίου Ελληνικής Μουσικής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.Τα ερευνητικά διαφέροντά του επικεντρώνονται στην μελέτη της Ιστορίας και της εργογραφίας της Νεοελληνικής Έντεχνης μουσικής, στην ιστορική και αναλυτική μελέτη της μουσικής του Μανώλη Καλομοίρη και άλλων εκπροσώπων της Εθνικής Σχολής, καθώς και τις συνάφειες της Ελληνικής μουσικής με την Ευρωπαϊκή, από τον Μεσαίωνα μέχρι σήμερα. Έχει επίσης ασχοληθεί με τη μελέτη των Βυζαντινών μουσικών οργάνων, μέσα από τις ιστορικές, φιλολογικές, αρχαιολογικές και εικονογραφικές πηγές. Έχει μελετήσει, επίσης, ιδιαίτερα το έργο των Μπαχ, Μπετόβεν, Μπραμς, Σοπέν, Μέντελσον, Ρ. Στράους και Στραβίνσκυ. Ο Νίκος Μαλιάρας έχει ιδρύσει το 1998 και διευθύνει τη Μικτή Χορωδία του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, που έχει ασχοληθεί με έργα Ελλήνων συνθετών και έχει ερμηνεύσει σημαντικά έργα του κλασικού ρεπερτορίου. Το 2019 ίδρυσε την Ακαδημαϊκή Χορωδία Νέων Αθηνών (ΑΧΝΑ), που αποτελείται κυρίως από φοιτητές και αποφοίτους Μουσικολογίας και συνεχίζει τη δραστηριότητα της Χορωδίας του Πανεπιστημίου, με την οποία έχει στενή συνεργασία. Επίσης, ο Νίκος Μαλιάρας ίδρυσε (1989) και διευθύνει την Παιδική Χορωδία «Μανώλης Καλομοίρης», η οποία είχε 15ετή συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή και σχεδόν με όλες της ελληνικές επαγγελματικές ορχήστρες και χορωδίες. Το 2016 ίδρυσε σε συνεργασία με τον αρχιμουσικό Β. Φιδετζή την Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών. Στη διάρκεια της αυτής ης δραστηριότητας έχει επιμεληθεί μουσικολογικά την έκδοση πολλών συμφωνικών και οπερατικών έργων Ελλήνων συνθετών.
Η Ξένια Θεοδωρίδου είναι κάτοχος παιδαγωγικού διπλώματος και μεταπτυχιακού στο πιάνο, κατόπιν σπουδών με διάσημους παιδαγωγούς και καλλιτέχνες, όπως οι Τibor Hazáy, Sontraud Speidel, Michel Béroff, ενώ μελέτησε και με τους Bernard Ringeissen, György Kurtág, Γιώργο Χατζηνίκο, Δόμνα Ευνουχίδου κ.ά. Η διδακτορική της διατριβή με θέμα «Η μουσική δωματίου του Γιάννη Α. Παπαϊωάννου ως το 1965, με έμφαση στα έργα σε τονικό ιδίωμα. Ιστορική-αναλυτική μελέτη και κριτική έκδοση» εκπονήθηκε με τιμητικές υποτροφίες του Α.Π.Θ. και του Ι.Κ.Υ και εκδόθηκε από τον μουσικό οίκο Παπαγρηγορίου-Νάκα. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη νεοελληνική μουσική του 20ού αιώνα, στη μουσική ανάλυση και σε μουσικοπαιδαγωγικές εφαρμογές. Στις δημοσιεύσεις της συγκαταλέγονται μελέτες για τους Αιμίλιο Ριάδη και Γ. Α. Παπαϊωάννου, που έχουν αξιολογηθεί πολύ επαινετικά διεθνώς. Έχει δώσει πολυάριθμα ρεσιτάλ και συμπράξει με γνωστούς καλλιτέχνες (Σοφία Κυανίδου, Αγγελική Καθαρίου, Νάντια Φιόρου, μέλη της Κ.Ο.Θ.) στην Ελλάδα, Γερμανία και Αυστρία και έχει εμφανιστεί ως σολίστ με τη Δ.Ο.Θ. Στο ενεργητικό της συγκαταλέγονται Α΄ παγκόσμιες εκτελέσεις έργων του Γιάννη Α. Παπαϊωάννου και Α΄ πανελλήνιες έργων του J.P. Pixis και της Lera Auerbach. Είναι μέλος της Ελληνικής Μουσικολογικής Εταιρείας, της Ε.Ε.Μ.Ε., του Piano Podium Karlsruhe και της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Διδάσκει πιάνο στο Μουσικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, ενώ δίδαξε επίσης πιάνο στο Τ.Μ.Ε.Τ του ΠΑ.ΜΑΚ, βάσει του ΠΔ 407/8.
Η Στεφανία Μεράκου είναι κάτοχος πτυχίου B.A. στη μουσικολογία από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης στο Μπάφαλο καθώς και κάτοχος M.A. στο ίδιο αντικείμενο από το Πανεπιστήμιο του Κοννέκτικατ. Εργάστηκε στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Κοννέκτικατ, ενώ αργότερα, μετά την απόκτηση του διπλώματος διδασκαλίας από το Ίδρυμα Σουζούκι πάνω στην ομώνυμη μέθοδο, ξεκίνησε να την διδάσκει σε παιδιά.
Από το 1995, εργάζεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου Οι Φίλοι τη Μουσικής αρχικά ως υπεύθυνη του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής και κατόπιν ως διευθύντρια από τον Μάρτιο του 2005. Στα ενδιαφέροντά της συγκαταλέγεται η εφαρμογή νέων τεχνολογιών με σκοπό την προβολή και διάθεση πληροφοριακού και εκπαιδευτικού υλικού. Στο πλαίσιο αυτό έχει συμβάλει στην υλοποίηση πολλών εφαρμογών, αποθετηρίων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» αλλά και σε συνεργασία με άλλους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς. Έχει παρουσιάσει εργασίες της σε διεθνή συνέδρια και έχει δημοσιεύσει σε περιοδικά και στο διαδίκτυο πάνω σε ζητήματα εκπαίδευσης, πληροφοριακής παιδείας, ελληνικής μουσικής και της διάσωσής της.
Είναι μέλος της International Musicological Society (IMS), της International Association of Music Libraries (IAML), της Committee for the Support of Greek Libraries (CSL) και της Ελληνικής επιτροπής του Répertoire International de Littérature Musicale (RILM).
