Πουρής Χρήστος
Σακαλλιέρος Γιώργος
Τσέτσος Μάρκος
Οικονομίδου Μυρτώ
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
10/02/2023
Διάρκεια
01:07:29
Εκδήλωση
Μανώλης Καλομοίρης: 60 χρόνια μετά
Χώρος
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Διοργάνωση
Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» - Σύλλογος «Οι φίλοι της μουσικής»
Σύλλογος Μανώλης Καλομοίρης
Κατηγορία
Τέχνες / Πολιτισμός
Ετικέτες
Μανώλης Καλομοίρης, ελληνικότητα, 20ός αιώνας, λόγος, Ρωμέικη Σουίτα, Μπαλάντα αρ. 1, Μπαλάντα αρ. 3
Με αφορμή την επέτειο συμπλήρωσης 60 χρόνων από το θάνατο του Μανώλη Καλομοίρη (1883-1962), παράλληλα με την έκθεση προς τιμήν του, η Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», σε συνεργασία με το Σύλλογο «Μανώλης Καλομοίρης», διοργάνωσε ένα διήμερο συμπόσιο την Παρασκευή 10 και το Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 2023 στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη».
Διακεκριμένοι μουσικολόγοι, ερευνητές και προσωπικότητες του ευρύτερου μουσικού χώρου, που έχουν ασχοληθεί επισταμένα με τον Καλομοίρη, μίλησαν γύρω από θέματα που αντικατοπτρίζουν την ποικιλόμορφη δράση και προσφορά του στη μουσική ζωή της Ελλάδας κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, όπως και ευρύτερα ζητήματα αισθητικής αλλά και προβληματισμούς σχετικά με την έκφραση της ελληνικότητας στη μουσική.
Το Συμπόσιο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Christoph Stroux (1931-2013), πρώτου διευθυντή της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, με αφορμή τα 10 χρόνια από το θάνατό του.
Το BLOD βιντεοσκόπησε και δημοσιεύει τις ομιλίες της πρώτης ημέρας του Συμποσίου.
Συνεδρία 3: Εκφράσεις ελληνικότητας μέσα από κείμενα & έργα του Μανώλη Καλομοίρη
Προεδρεύουσα: Μυρτώ Οικονομίδου
Χρήστος Πουρής: Η εξέλιξη του εθνικού στοιχείου στο έργο του Καλομοίρη μέσα από την αναθεώρηση της Μπαλάντας αρ.1 & αρ.3 για πιάνο.
Γιώργος Σακαλλιέρος: Η Ρωμέικη Σουίτα ως εναρκτήριο σημασιολογικό σημαίνον της καλομοιρικής ιδεολογίας και δημιουργίας. Μια μουσικοαναλυτική και διακειμενική προσέγγιση.
Μάρκος Τσέτσος: Η μουσική του Μανώλη Καλομοίρη και η αξία της.
Ακολουθούν οι περιλήψεις των ομιλιών της 3ης συνεδρίας:
Χρήστος Πουρής: Η εξέλιξη του εθνικού στοιχείου στο έργο του Καλομοίρη μέσα από την αναθεώρηση της Μπαλάντας αρ.1 & αρ.3 για πιάνο.
Στην παρούσα ανακοίνωση εξετάζεται η εξέλιξη του εθνικού στοιχείου στο έργο του Μανώλη Καλομοίρη μέσα από την συγκριτική μελέτη των δύο εκδοχών στην Μπαλάντα αρ.1 (1905/1933) και Μπαλάντα αρ.3 (1906/1958) για πιάνο. Πρόκειται για συνθέσεις της πρώιμης δημιουργικής περιόδου του συνθέτη κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Ωδείο της Εταιρείας των Φίλων της Μουσικής στην Βιέννη και μετέπειτα ως διδάσκων στο Χάρκοβο της τότε Ρωσίας. Ήδη από την πρώτη γραφή των δύο συγκεκριμένων έργων διαφαίνεται η προσπάθεια διαμόρφωσης του προσωπικού μουσικού ιδιώματος του συνθέτη παράλληλα με τις επιρροές που έχει δεχθεί από το μουσικό περιβάλλον της Βιέννης, του Χαρκόβου και την επαφή του με τα τεκταινόμενα στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο. Η επιλογή των συγκεκριμένων έργων δεν είναι τυχαία, καθώς αφενός αμφότερα τα έργα παρουσιάστηκαν, μεταξύ άλλων, από τον ίδιο το συνθέτη στην συναυλία-μανιφέστο που πραγματοποιήθηκε στο Ωδείο Αθηνών το 1908 και αφετέρου διότι ο συνθέτης έχοντας εξελίξει τη συνθετική του μανιέρα επιλέγει αρκετά χρόνια αργότερα να τα αναθεωρήσει.
Γιώργος Σακαλλιέρος: Η Ρωμέικη Σουίτα ως εναρκτήριο σημασιολογικό σημαίνον της καλομοιρικής ιδεολογίας και δημιουργίας. Μια μουσικοαναλυτική και διακειμενική προσέγγιση.
H διαρκής προσπάθεια του Μανώλη Καλομοίρη να εκφράζει τις ιδέες του τόσο μέσα από τον μουσικό όσο και τον γραπτό λόγο, σε όλον του τον δημιουργικό βίο, αποτελεί ένα σταθερό ερευνητικό ζήτημα για τους μελετητές του. Οι απαρχές της συγκρότησης της καλομοιρικής ιδεολογίας πριν το 1910 και την εγκατάσταση του συνθέτη στην Αθήνα αποτελούν αντικείμενο της παρούσας ανακοίνωσης, στην οποία τίθενται συνερμηνευτικά στο επίκεντρο τα γραπτά του τεκμήρια (αρθρογραφία, πρόγραμμα-μανιφέστο του 1908) και το πρώτο του μεγάλο ορχηστρικό έργο, η Ρωμέικη Σουίτα (1907/1910). Γραπτός και μουσικός λόγος προσφέρουν σημεία και σύμβολα που ορίζουν σχέσεις ανάμεσα στο σημαίνον και το σημαινόμενο, αποκτούν σημασιολογική χροιά και, τελικά, οδηγούν σε νοηματοδότηση και ερμηνεία. Μέσα από μουσικοαναλυτικές επισημάνσεις στη Ρωμέικη Σουίτα γίνονται αντιληπτές επιρροές του συνθέτη από την ευρωπαϊκή έντεχνη παράδοση (λ.χ. τη Scheherazade του Rimsky-Korsakov), ερμηνεύονται μετωνυμίες και μεταφορές (το «Παλάτι», η «[εθνική] ψυχή», η «χρωματιά», ο «τεχνίτης» κ.λπ.) και καθορίζονται σημαίνοντα μιας μουσικής-ιδεολογικής ταυτότητας. Λαμβάνοντας υπόψη και τις ιστορικές συνθήκες της περιόδου, αντιλαμβανόμαστε ότι ο Καλομοίρης χρησιμοποιεί τον γραπτό και τον μουσικό λόγο υπό μια διακειμενική συλλογιστική, προκειμένου να επικοινωνήσει τους ιδεολογικούς του κώδικες (σημαινόμενα) με αποδέκτες τόσο την εγχώρια λογοτεχνική και πολιτική σκηνή όσο και το αθηναϊκό μουσικό κοινό της επερχόμενης δεκαετίας του 1910.
Μάρκος Τσέτσος: Η μουσική του Μανώλη Καλομοίρη και η αξία της.
Η μουσική του Καλομοίρη έχει γίνει αντικείμενο μελέτης από πολλές σκοπιές: ιστορική, αναλυτική, αισθητική, ιδεολογική-πολιτική και κοινωνιολογική. Μια πτυχή της μουσικής του ωστόσο, αυτή της αξίας της, έχει παραμείνει εν πολλοίς αντικείμενο ιδιωτικών συζητήσεων. Αξιοποιώντας τη διάκριση του Dahlhaus μεταξύ ιστορικής, αισθητικής (καλλιτεχνικής) και λειτουργικής αξίας της μουσικής, θα επιχειρήσω μια προσέγγιση αξίας της μουσικής του Καλομοίρη και από τις τρεις πλευρές. Η ανάλυση θα εστιάσει κυρίως στις συμφωνίες του, ως το είδος εκείνο που η παράδοση της νεώτερης δυτικής έντεχνης μουσικής θεωρεί το πιο απαιτητικό και αντιπροσωπευτικό για ένα συνθέτη. Προσπάθεια επίσης θα γίνει οι τρεις πλευρές της αξίας του καλομοιρικού έργου να ενταχθούν και να σχετικοποιηθούν στο ελληνικό τους πλαίσιο
Ο Χρήστος Πουρής σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο λαμβάνοντας Δίπλωμα Σύνθεσης με Άριστα, Α΄ Βραβείο & Βραβείο «Μ. Καλομοίρης» (τάξη Περικλή Κούκου), Ανώτερα Θεωρητικά, Δίπλωμα Πιάνου (τάξη Ασπασίας Φασουλά) με Άριστα Παμψηφεί & βραβεία εις μνήμη Κρινώς & Μανώλη Καλομοίρη. Είναι πτυχιούχος Συντήρησης Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης του Α.Τ.Ε.Ι. Αθηνών. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων Μaster of Music in Performance του London College of Music και Master of Philosophy του University of Liverpool ως υπότροφος του Ι.Κ.Υ. Δραστηριοποιείται ως πιανίστας και συνθέτης στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια, ενώ κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε μουσικολογικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Δίδαξε στο Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου & Μουσικών Οργάνων του Α.Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων (2005-2012). Από το 2007 έως σήμερα είναι καλλιτεχνικός διευθυντής, καθηγητής ανώτερων θεωρητικών και πιάνου στο Εθνικό Ωδείο Βριλησσίων.
Ο Γιώργος Σακαλλιέρος είναι καθηγητής ιστορικής μουσικολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με έμφαση στη μελέτη της νεοελληνικής μουσικής (19ος-20ός αι.). Είναι διδάκτωρ του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών (2005), αριστούχος απόφοιτος του αντίστοιχου Τμήματος του Α.Π.Θ. (1996), καθώς και διπλωματούχος σύνθεσης, ανωτέρων θεωρητικών (τάξη Α. Μπαλτά) και κιθάρας από το Ωδείο Μουσικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης. Έχει πραγματοποιήσει επιστημονικές ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια μουσικολογίας και ελληνικής φιλολογίας, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, και έχει εκτενή αριθμό ελληνικών και ξενόγλωσσων επιστημονικών δημοσιεύσεων, καθώς και συνεργασιών με το Grove Music Online. Είναι συγγραφέας των βιβλίων Όψεις του μουσικού μοντερνισμού στον ελληνικό 20ό αιώνα. Πρόσωπα, ρεύματα, έργα, θεσμοί (Αθήνα: Κάλλιπος, Ανοιχτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις, 2023)· Dimitri Mitropoulos and His Works in the 1920s The Introduction of Musical Modernism in Greece (Athens: Hellenic Music Centre, 2016 – Βραβείο Μουσικολογικού Συγγράμματος 2018 της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών)· και Γιάννης Κωνσταντινίδης (1903-1984). Ζωή, έργο και συνθετικό ύφος (Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2010). Συμμετέχει σε εθνικά ερευνητικά προγράμματα και σε δράσεις διασύνδεσης του πανεπιστημίου με την κοινωνία. Το συνθετικό του έργο περιλαμβάνει πάνω από 35 τίτλους. Έλαβε το Α΄ Βραβείο του 1ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Σύνθεσης "Δημήτρης Δραγατάκης" (Ένωση Ελλήνων Μουσουργών, 2003). Είναι τακτικό μέλος της Διεθνούς Μουσικολογικής Εταιρείας (IMS), της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών και ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Μουσικολογικής Εταιρείας.
Ο Μάρκος Τσέτσος είναι καθηγητής αισθητικής της μουσικής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α., απ' όπου έλαβε το διδακτορικό του (1999). Σπούδασε κλασική κιθάρα στο Εθνικό Ωδείο (1979-1986) και διεύθυνση ορχήστρας στο Κρατικό Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης της Ρωσίας (1988-1993). Έχει δημοσιεύσει επτά βιβλία, πολυάριθμα άρθρα σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά και τις πρώτες ελληνικές μεταφράσεις σημαντικών κειμένων για τη μουσική των Hegel, Schopenhauer, Hanslick και Helmuth Plessner. Το τελευταίο του βιβλίο Το μουσικό αγαθό (Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα) βραβεύτηκε από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών. Το έργο του εστιάζει κυρίως σε ζητήματα φιλοσοφικής αισθητικής και κοινωνιολογίας της μουσικής.
Η Μυρτώ Οικονομίδου είναι απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ειδικεύεται κυρίως στην Ελληνική Εθνική Σχολή, παρουσιάζοντας σειρά ομιλιών και ανακοινώσεων. Από το 1994 εργάστηκε ως υπεύθυνη του Αρχείου του Συλλόγου «Μανώλης Καλομοίρης» και από το 2021 εργάζεται στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη». Συνεργάζεται με οργανισμούς (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Εθνική Λυρική Σκηνή, Φεστιβάλ «Μανώλης Καλομοίρης» κ.ά.), αναλαμβάνοντας τη μουσικολογική επιμέλεια εντύπων, συγγραφή κειμένων και λημμάτων (διαδικτυακή έκδοση του New Grove Dictionary). Δίδαξε στο πρόγραμμα του Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ. του Πανεπιστημίου Αιγαίου «Σημαντικοί σταθμοί στην Ιστορία της Ελληνικής Μουσικής από την αρχαιότητα μέχρι τους νεότερους χρόνους». Είναι μέλος του Ελληνικού Παραρτήματος της IAML από την ίδρυσή του στο οποίο έχει διατελέσει Γ. Γραμματέας του ΔΣ (2019-2021), ενώ από το 2022 διατελεί Πρόεδρός του.
