Συνέργειες: Τέχνη και πολιτική την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου

H Αρετή Αδαμοπούλου είναι Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Τμήμα Εικαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Πτυχίο και Διδακτορικό Δίπλωμα) και στο University of Essex (μεταπτυχιακό δίπλωμα). Από το 2000 διδάσκει ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Επίσης, έχει διδάξει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Εργάστηκε ως ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια στην Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Μακεδονίας-Θράκης, στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.

Στην εκδοτική της δραστηριότητα περιλαμβάνονται δύο μονογραφίες: Τέχνη και ψυχροπολεμική διπλωματία. Διεθνείς εικαστικές εκθέσεις στην Αθήνα, 1950-1967, Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2019 και Ελληνική μεταπολεμική τέχνη. Εικαστικές παρεμβάσεις στο χώρο, Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2000. Επίσης, επιμελήθηκε συλλογικούς επιστημονικούς τόμους για την ιστορία και τη θεωρία της τέχνης. Δημοσιεύει εκτενώς, στα ελληνικά και σε άλλες γλώσσες, σε συλλογικούς τόμους και επιστημονικά περιοδικά ιστορίας της τέχνης. Είναι ιδρυτικό μέλος της ΕΕΙΤ, μέλος της AICA-Hellas και του ICOM.

Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην ιστορία της μοντέρνας και σύγχρονης ευρωπαϊκής τέχνης, τη σχέση τέχνης και εθνικής ταυτότητας, την ιστορία των εκθέσεων και την ιστορία της ιστορίας της τέχνης.

Ο Καθηγητής Αντώνης Κωτίδης γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Διδάσκει Ιστορία της Τέχνης στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει προσκληθεί στο πανεπιστήμιο των ΗΠΑ Princeton ως Επισκέπτης Ερευνητής, προσκληθεί και διδάξει ως Επισκέπτης Καθηγητής στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ Rutgers, Ohio State University, Drexel – Philadelphia, San Francisco State University. Προσκεκλημένος ομιλητής στο Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας και στο Πανεπιστήμιο Kyoritsu του Τόκυο. Έχει διατελέσει μέλος του Δ.Σ της Εθνικής Πινακοθήκης της Ελλάδος και Μουσείου Αλ. Σούτζου, Πρόεδρος της καλλιτεχνικής Επιτροπής και Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, Πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτιστικής Πολιτικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει τα βιβλία: Ο ζωγράφος Μαλέας (1982), Για τον Παρθένη- Εννιά Συνεντεύξεις με Μαθητές του και μια πρώτη μελέτη για το Δάσκαλο (1984), Μοντερνισμός και "Παράδοση" στην ελληνική τέχνη του μεσοπολέμου (1993), Η ζωγραφική του 19ου αιώνα - Ελληνική τέχνη (1995), Μαλέας (2000), Αλέξης Μπαρκόφ (2000), Το μεταπολεμικό πρόσωπο της ελληνικής τέχνης (2000), Τριανταφυλλίδης- Ένα άλλο Τριάντα στη ζωγραφική (2002), Έργα Ελλήνων Ζωγράφων της Συλλογής Θ.Καραπαναγιώτη (2011), Μοντερνισμός και «Παράδοση» στην ελληνική μεταπολεμική και σύγχρονη τέχνη (2011, 2015). Έχει συνεργαστεί σε συλλογικές εκδόσεις όπως η ελληνική έκδοση Rizzoli Όλο το έργο του Ραφαήλ (1995), Παγκόσμια τέχνη της εκπαιδευτικής ελληνικής εγκυκλοπαίδειας (1998), Τέτσης (1999), Λεξικό Ελλήνων καλλιτεχνών της Μέλισσας (1997-2000), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΙΣΤ, της Εκδοτικής Αθηνών (2000), Εθνική Πινακοθήκη 100 χρόνια - τέσσερις αιώνες νεοελληνικής ζωγραφικής (2000), Ομάδα Τέχνη-100 χρόνια (2017), Η Στρατιά της Ανατολής ζωγραφίζει τη Θεσσαλονίκη (2018), Δημήτρης Πικιώνης, Ο αρχιτέκτονας, Ο ζωγράφος, ο στοχαστής (2022), Μικρασιατικός Ελληνισμός Σκέψεις και Δοκίμια, επιμ. Εβίτα Αράπογλου (2022) κ.ά. Κείμενά του για τη λογοτεχνία, την τέχνη και την εκπαίδευση δημοσιεύονται σε ειδικά και ευρύτερης κυκλοφορίας έντυπα.

Ο Ευγένιος Ματθιόπουλος είναι Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης της Δύσης, στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενος ερευνητής του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών-ΙΤΕ.

Το 1983 απέκτησε πτυχίο ζωγραφικής από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Το 1985 συνέχισε τις σπουδές του σε μεταπτυχιακό επίπεδο στον τομέα της Ιστορίας της Τέχνης (1985) και, μετέπειτα, στη Φιλοσοφία της Τέχνης και Αισθητικής (1987) στο Πανεπιστήμιο Paris I - Panthéon - Sorbonne. To 1997 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα Η συμμετοχή της Ελλάδας στην Μπιεννάλε της Βενετίας 1934-1940 στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Το 1995-2001, εργάστηκε ως επιστημονικός επιμελητής και αρχισυντάκτης του Λεξικού Ελλήνων Καλλιτεχνών (Μέλισσα, Αθήνα, τόμοι Α΄-Δ΄: 1997-2001).

Το 2003-2010 συνεργάστηκε ως ερευνητής με το Μουσείο Μπενάκη.

Συνεργαζόμενος ερευνητής από το 2001 και μέλος από το 2012 του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών - Ι.Τ.Ε.

Μέλος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κρήτης, 2012-2017.

Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΜΣΤ, από το 2017.

Ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης (ΕΕΙΤ), από το 2016.

Έχει δημοσιεύσει πολυάριθμες μελέτες για την ελληνική τέχνη, καθώς και τα βιβλία: 
Η τέχνη πτεροφυεί εν οδύνη, 2005 
Η ζωή και το έργο του Γιάννη Μηταράκη, 2006
Η ζωή και το έργο του Κωστή Παρθένη, 2008.
Γιώργος Πετρής, Επιθεώρηση Τέχνης. Τεχνοκριτικά κείμενα 1953 - 1986, Αθήνα – Ηράκλειο, AICA-Ελλάς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2008.

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα προσανατολίζονται στην Ιστορία της Τέχνης, στην Ελλάδα του 19ου και του 20ου αιώνα και εστιάζονται κυρίως στην παρέμβαση του Κράτους και το ρόλο των θεσμών στο χώρο της τέχνης, καθώς και των μηχανισμών πρόσληψης της νεωτερικής τέχνης, τόσο στο πεδίο της καλλιτεχνικής παραγωγής, όσο και στα πεδία της ιδεολογίας, της αισθητικής, της θεωρίας της τέχνης και της κριτικής.

Είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (Ε.Ε.Τ.Ε.) και της Εταιρείας Τεχνοκριτικών Ελλάδος (AICA).

Η Ματούλα Σκαλτσά είναι Ομότιμη Καθηγήτρια και Ειδική Συντονίστρια Ακαδημαϊκών Προγραμμάτων του ΔΔΠΜΣ.

Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Aθηνών, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές μουσειολογίας στο Πανεπιστήμιο City του Λονδίνου και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. όπου και δίδασκε Ιστορία της Τέχνης και Μουσειολογία.

Τα τελευταία 30 χρόνια, από το 1985 ως σήμερα, έχει επιμεληθεί περισσότερες από 50 εκθέσεις τέχνης (θεματικές, ατομικές ή αναδρομικές), ιστορικών τεκμηρίων και αρχαιολογικών αντικειμένων σε μουσεία της Θεσσαλονίκης, της Αθήνας και της Πάτρας, έχοντας συνεργαστεί με το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Μουσείο Μπενάκη, το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης, το Μουσείο Αθλητισμού κ.ά. Επίσης, για την εκπόνηση εφαρμοσμένων θεμάτων από τους φοιτητές του ΔΠΜΣ ‘Μουσειολογία’, εποπτεύει την έρευνα και την οργάνωση εκθέσεων σε μουσειακούς χώρους. Παράλληλα με τις εκθέσεις, είχε την εποπτεία σύλληψης και συγγραφής μουσειοπαιδαγωγικών προγραμμάτων για παιδιά και έχει την εποπτεία των μουσειοπαιδαγωγικών προγραμμάτων του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Από το 1985 είναι μέλος του Δ.Σ. του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και μέλος της Εικαστικής του Επιτροπής, υπήρξε μέλος της εικαστικής επιτροπής της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, καθώς και του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Μουσειακής Πολιτικής του ΥΠ.ΠΟ. Το 1995 ήταν υπεύθυνη Εικαστικών Εκδηλώσεων και Συντονισμού Προγράμματος Εκδηλώσεων Πολιτισμού στον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Θεσσαλονίκη ’97». Είναι επιστημονικώς υπεύθυνη και μέλος ερευνητικής ομάδας σε επιχορηγούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση ερευνητικά προγράμματα για μουσειολογικά θέματα. Το 1997 συνέταξε και υλοποίησε για το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Διαχείριση Πολιτιστικών Μονάδων», το οποίο λειτουργεί από το 2004 και, ως ακαδημαϊκή υπεύθυνος, μετείχε στην επιστημονική του οργάνωση και στην παρακολούθηση συγγραφής των σχετικών εγχειριδίων. Συνεργάστηκε επίσης για την ανάπτυξη και λειτουργία του πρώτου Διατμηματικού και στη συνέχεια Διαπανεπιστημιακού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Μουσειολογίας-Διαχείρισης Πολιτισμού στην Ελλάδα. Έχει γράψει καταλόγους για συλλογές έργων τέχνης πολιτιστικών ιδρυμάτων, βιβλία για την τέχνη και τα μουσεία, μεταξύ των οποίων Αίθουσες Τέχνης στην Ελλάδα: Αθήνα – Θεσσαλονίκη 1920-1988 (1989), Γουναρόπουλος (1990), Η Συλλογή του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης (1990), Η Συλλογή του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (1993), Arts Sponsorship: Museums, Galleries, Arts Organizations in the U.K. and Greece: Athens, OMEPO, 1993, το οποίο μεταφράστηκε και στα ελληνικά, Για τη μουσειολογία και τον πολιτισμό, (1999). Έχει επιμεληθεί πρακτικά συμποσίων όπως Η Μουσειολογία στον 21ο αιώνα: Θεωρία και Πράξη, (2001) και έχει την ευθύνη των εκδόσεων της σειράς των ετήσιων εκπαιδευτικών συμποσίων με τον τίτλο Μουσεία 04, Μουσεία 05, Μουσεία 06, Μουσεία 11 κλπ που οργανώνει και εκδίδει το ΔΠΜΣ ‘Μουσειολογία’. Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 100 άρθρα για πολιτιστικά θέματα σε συλλογικές επιστημονικές εκδόσεις και περιοδικά τέχνης της Ελλάδας και του εξωτερικού, ενώ από το 1990 αρθρογραφεί στα Nέα και το Bήμα για θέματα πολιτισμού και παρουσιάζει σχετικά θέματα στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Έχει διευθύνει πολλές μουσειολογικές νοηματικές μελέτες μεταξύ άλλων για τη μόνιμη συλλογή του Λαογραφικού Μουσείου Βελβενδού Κοζάνης, του Μουσείου της Ιεράς Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως και της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης (έχει παρουσιαστεί στο ειδικό μουσειολογικό περιοδικό Museum Practice, Χειμώνας 2007), του Μουσείου Οίνου Γεροβασιλείου στη Θεσσαλονίκη, του Μουσείου Καπνού Ξάνθης, του Μουσείου της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος στην Αθήνα, του Μουσείου Σικελιανού στη Λευκάδα, καθώς και του Μουσείου της Μονής του Κύκκου στην Κύπρο, ενώ έχει συνεργαστεί με αρχιτέκτονες μουσειολόγους για τη μετατροπή του εργοστασίου της ΥΦΑΝΕΤ σε Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και για την αρχιτεκτονική μελέτη του Κέντρου Διάδοσης Επιστημών Νόησις στη Θεσσαλονίκη. Έχει επίσης διευθύνει και υλοποιήσει μουειακές εκθέσεις για το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος και για το Μουσείο Αθλητισμού-Ολυμπιακό Μουσείο της Θεσσαλονίκης. Ως ιστορικός της τέχνης και μουσειολόγος έχει επιμεληθεί περισσότερες από 40 περιοδικές εκθέσεις, αρκετές από τις οποίες αναδρομικές ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, όπως οι Joseph Beuys, Max Beckmann, Andy Warhol και Gunter Ucker.

Ενήργησε για την ίδρυση στην Ελλάδα της Εταιρείας Ελλήνων Μουσειολόγων, έχοντας εκλεγεί Πρόεδρός της. Είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης, μέλος της Ένωσης Μουσείων Μεγάλης Βρετανίας και της Εταιρείας Ελλήνων Τεχνοκριτών. Πρόσφατα έγινε αντεπιστέλλον μέλος, εθνική εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Δικτύου για τους Μουσειακούς Οργανισμούς (NEMO: Network of European Museum Organizations).

Η Συραγώ Τσιάρα γεννήθηκε στη Λάρισα το 1968. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Κοινωνική Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Leeds, στην Αγγλία, και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με θέμα τον ρόλο της δημόσιας γλυπτικής στη διαμόρφωση της εθνικής μνήμης.

Το 2002 κατέλαβε θέση επιμελήτριας-ιστορικού τέχνης στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, με κύριο έργο την έρευνα, μελέτη, τεκμηρίωση και εκθεσιακή προβολή της Συλλογής Κωστάκη Ρωσικής Πρωτοπορίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Παράλληλα, δίδαξε για τρία πανεπιστημιακά έτη στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (2003-2006).

Από το 2007 μέχρι το 2020 ανέλαβε τη διεύθυνση του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης του ΚΜΣΤ. Από το 2017 μέχρι το 2022 διηύθυνε την Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και από το 2018 μέχρι το 2022 το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Μητροπολιτικού Οργανισμού Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης – MOMus.

Το 2009 συνεπιμελήθηκε τη 2η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης με τις Bisi Silva και Gabriela Salgado.

Διετέλεσε επιμελήτρια του Ελληνικού Περιπτέρου στην 55η Μπιενάλε της Βενετίας, και στην 58η διοργάνωση ανέλαβε τα καθήκοντα της εθνικής επιτρόπου.

Το 2019 εργάστηκε μαζί με τον Δημήτρη Αντωνακάκη στη διεύθυνση του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης για να ανοίξει το ΕΜΣΤ στο κοινό. Την ίδια χρονιά ολοκλήρωσε την επιμέλεια της επανέκθεσης της μόνιμης συλλογής στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα.

Από τον Ιούλιο του 2022 ανέλαβε τη θέση της διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου.