«Σύνθεση και η Μεσόγειος: νέα μουσική χωρικότητα, νέες χρονικότητες» - panel 5 (Πέμπτο μέρος)

Στην ανάρτηση αυτή, οι ομιλίες δημοσιεύονται στην ελληνική γλώσσα, είτε στην ελληνική πρωτότυπη εκφορά τους είτε με παράλληλη μετάφραση από τα αγγλικά στα ελληνικά.

Αν θέλετε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση  με τις ομιλίες δημοσιευμένες στην αγγλική γλώσσα, πατήστε εδώ.

Συνεχίζοντας τη συνεργασία με το γαλλικό Πανεπιστήμιο Paris 8, η Στέγη συνδιοργάνωσε ένα διήμερο συνέδριο με τίτλο «Σύνθεση και η Μεσόγειος: νέα μουσική χωρικότητα, νέες χρονικότητες», στο οποίο συνθέτες και μουσικολόγοι από όλες σχεδόν τις χώρες της Μεσογείου ανέπτυξαν ένα γόνιμο διάλογο με επίκεντρο τις έννοιες της χωρικότητας και της χρονικότητας, προσπαθώντας να ανιχνεύσουν κοινό έδαφος και κοινές κατευθύνσεις στη σημερινή μουσική μιας περιοχής του κόσμου με βαθιά ιστορία και πολλαπλές όψεις.

Το συνέδριο συνδυάζει το λόγο με τον ήχο, εξερευνώντας τη σκέψη και τη μουσική που διαμορφώνουν τη σημερινή μουσική ταυτότητα της Μεσογείου. Πρόκειται για μια σύνθετη ταυτότητα, αποτελούμενη από διακριτές παραδόσεις, που όμως αλληλοεπηρεάζονται και στην οποία η σχέση παράδοσης και νεωτερικότητας δεν είναι μόνο σημείο ρήξης, αλλά ένα γόνιμο πεδίο που οι συνθέτες επεξεργάζονται στην πράξη.

Περιλήψεις ομιλιών:

Fabien San Martin - Ο μεσογειακός χώρος και η θαλασσινή διάσταση στα έργα του Luigi Nono
 

Ο φλοίσβος, τα κύματα, οι γόνδολες, η θάλασσα… Έντονα διαποτισμένο από την ατμόσφαιρα της παραλίμνιας πόλης όπου γεννήθηκε, το σύμπαν του Βενετού συνθέτη Λουίτζι Νόνο συνδέεται αδιαμφισβήτητα με το υδάτινο στοιχείο, τόσο σε επίπεδο φόρμας όσο και δραματουργικά. Ένα από τα πιο εμβληματικά κομμάτια από αυτή την άποψη είναι σίγουρα το ...sofferte onde serene..., λόγω της παρουσίας μέσα του όχι μόνο μιας θάλασσας εξιδανικευμένης μουσικά, αλλά και του «συμπλέγματος του Χάροντα» (πρβλ. G. Bachelard, L’eau et les rêves), το οποίο μοιάζει να την έχει πλήξει. Παρ’ όλα αυτά, η κοσμολογία του Νόνο υλοποιείται σε ένα χώρο και μια ιστορία που υπερβαίνει τη Βενετία και εγγράφεται ευρύτερα σε ένα μεσογειακό κόσμο όπου διαβιώνουν ψαράδες (των οποίων οι φωνές θα αποτελέσουν το υλικό συνθέσεων, όπως οι Musica-Manifesto), Γενοβέζοι εργάτες (οι φωνές τους και οι θόρυβοι του εργοστασίου τους στο Fabbrica illuminata), μια Αλγερινή αντιστασιακή (το μακρόσυρτο παράπονό της στην Djamila Boupacha) ή ακόμα και μορφές της ελληνικής μυθολογίας (Prométhée και Das atmende Klarsein). Επομένως, μέσω της ανάλυσης έργων που ο Νόνο συνέθεσε μεταξύ 1968 και 1985, η ανακοίνωσή μας θα προσπαθήσει να καταδείξει τους δεσμούς αυτής της μουσικής με το μεσογειακό χώρο, μέσα στον οποίο εκκολάφτηκε, καθώς και την ιδιαίτερη χρονικότητα, παρατεταμένη, επικρεμάμενη, ενίοτε ρέουσα, που η θαλασσινή διάσταση κατόρθωσε να της μεταδώσει.

Zeynep Gedizlioglu - «Η Μεσόγειος» στη μουσική μου
 

Το κοινό σημείο των έργων μου, που σχεδόν παρά τη θέλησή μου κατέληξαν να συνθέσουν ένα ευρύτερο, ενιαίο σύνολο –και ορισμένες πτυχές τους αντανακλώνται στα επιμέρους έργα με διαφορετικό ή και με τον ίδιο ακριβώς (!) τρόπο–, είναι κάτι στο οποίο επιστρέφω ξανά και ξανά, αν και την ίδια στιγμή κάθε τόσο ξεμακραίνω από κοντά του. Είναι κάτι που μου ανήκει και του ανήκω. Κάθε επιστροφή είναι διαφορετική – αλλά μπορεί να είναι και η ίδια. Ο βαθύτερος στόχος μου, στο πέρασμα των χρόνων, ήταν να μπορέσω να ζωντανέψω μέσα στη μουσική μου τις ιδιαίτερες μελωδίες και το χρώμα των ήχων που προϋπάρχουν εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Zad Moultaka - Διάπλους – Η ετεροφωνία του χώρου
 

Στην αναζήτηση μιας νέας στάσης απέναντι στην πολυφωνία που μας κληροδότησε η χιλιόχρονη ιστορία του δυτικού πολιτισμού, η ετεροφωνία διανοίγει ένα δρόμο με ανεξάντλητο πλούτο. Το μοντέλο της αραβικής μουσικής θα μπορούσε να προσφέρει ουσιώδεις λύσεις στους συνθέτες που αντλούν από τα υλικά αυτής της κουλτούρας. Ετεροφωνικές ονομάζουμε διάφορες ταυτόσημες μουσικές γραμμές, οι οποίες ωστόσο αναπτύσσονται χρονικά με διαφορετικό τρόπο η καθεμία. Θα μπορούσαμε να προεκτείνουμε αυτή την έννοια πέρα από το πλαίσιο ενός απλού μουσικού έργου, τοποθετώντας την σε έναν πολύ ευρύτερο χώρο – μιας αίθουσας κοντσέρτων. Τα έργα L’ Autre rive και Leipsano βρίσκονται στο επίκεντρο αυτού του προβληματισμού, προσφέροντας όμως το καθένα κι από μια διαφορετική λύση ή ματιά. Το πρώτο αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο γειτονικούς χώρους και ένα κοινό χωρισμένο σε δύο μέρη, ενώ το δεύτερο παίζεται στο εσωτερικό ενός και μόνον αποκομμένου χώρου, μέσα στον οποίο η ετεροφωνία έχει ως κίνητρο τη μνήμη.