Τα Μουσικά Καφενεία Β‘

Με τον κύκλο «Μουσικά χωριά στην πόλη» 2024-2025, το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» - Κέντρο Εθνομουσικολογίας στρέφει το ενδιαφέρον του στον πολιτισμό της καθημερινότητας στην πόλη και επιδιώκει να φωτίσει μουσικές κοινότητες που δραστηριοποιούνται στις γειτονιές της και ασχολούνται ποικιλότροπα με την παραδοσιακή μουσική, χορεύοντας, τραγουδώντας, παίζοντας μουσική, γλεντώντας και δημιουργώντας κοινωνικούς δεσμούς. Πρόκειται για κοινότητες, φορείς της ζωντανής μουσικής κληρονομιάς, όπως μουσικοχορευτικοί, τοπικοί και άλλοι σύλλογοι ή μουσικά σχήματα που διακινούν και μεταδίδουν γνώση, μάθηση, μνήμη αλλά κυρίως το αίσθημα της από κοινού δημιουργίας και δράσης.

Παράλληλα, το Μουσείο επιδιώκει να φωτίσει τους τρόπους που οι άνθρωποι σε διάφορες γειτονιές της πόλης αναζητούν μέσα από την παραδοσιακή μουσική το αίσθημα του ανήκειν και της συνέχειας στο χρόνο, δημιουργούν σχέσεις και μοιράζονται κοινές αρχές και αξίες, τις οποίες με την πάροδο των χρόνων ενσωματώνουν στη δική τους ταυτότητα και πραγματικότητα.

Στο πλαίσιο αυτό φέτος, τέσσερεις μουσικοχορευτικοί σύλλογοι που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικές γειτονιές της πόλης, μια «τραγουδιστική» κοινότητα που καλλιεργεί το πολυφωνικό τραγούδι, μουσικοί και μουσικά σχήματα της πόλης, προσκλήθηκαν από το Μουσείο για να παρουσιάσουν το δικό τους μουσικό χωριό, τη δική τους μουσική κοινότητα, μέσα από τις εμπειρίες των μελών τους και τη μουσική και άλλη δράση τους. Δυο ηθοποιοί ανέλαβαν να διευκολύνουν τη συζήτηση με το κοινό. Παράλληλα, ένας από τους δημιουργούς εθνογραφικών ντοκιμαντέρ προσκλήθηκε να παρουσιάσει, μέσα από τη δική του ματιά, δίκτυα και χώρους συνάντησης των μουσικών στην πόλη και να συνομιλήσει με μουσικούς και κοινό. Καθένας από τους συμμετέχοντες επεξεργάστηκε, οργάνωσε και προλόγισε ένα μουσικό, μουσικοχορευτικό ή άλλο πρόγραμμα, αναδεικνύοντας ψηφίδες στο πολύχρωμο μωσαϊκό της μουσικής καθημερινότητας στην πόλη.

Τα Μουσικά Καφενεία Β΄
Το θρυλικό «καφενείο των Μουσικών»

Μουσική εκδήλωση
«Το καφενείο των Μουσικών στην Αθήνα ήταν η πιάτσα των επαγγελματιών μουσικών, ένας χώρος επικοινωνίας και ζύμωσης μουσικών ιδεών. Ξεκίνησε από την οδό Αθηνάς, από το καφενείο «Μικρά Ασία», αποτελώντας παράλληλα και την έδρα του περίφημου Συνδέσμου Μουσικών Αθηνών - Πειραιώς «Η Αλληλοβοήθεια», που ίδρυσε ο αείμνηστος βιολιστής και συνθέτης Γιάννης Δραγάτσης ή Ογδοντάκης, το 1928.

Στο καφενείο των Μουσικών σύχναζαν μουσικοί κάθε κοινωνικής τάξης και καταγωγής, εκπροσωπώντας σχεδόν κάθε μουσικό είδος και ιδίωμα. Εκεί οι μουσικοί-θαμώνες επικοινωνούσαν με υποψηφίους πελάτες, έκλειναν δουλειές, έκαναν συνεργασίες, μοιράζονταν την καθημερινότητά τους, γλεντούσαν.

Στα παταράκια του καφενείου, στις πρώτες δεκαετίες της λειτουργίας του, δίνονταν παραστάσεις διαφόρων ειδών από περιφερόμενους θεατρικούς θιάσους, παιζόταν Καραγκιόζης, ακούγονταν αμανέδες, γίνονταν γλέντια για τους συναδέλφους καλλιτέχνες και πολλές άλλες δράσεις που ανέβαζαν το επίπεδο της άμιλλας και του ανταγωνισμού μεταξύ των μουσικών και συνέβαλλαν στη διάδοση και προφορική μετάδοση της ελληνικής μουσικής και του χορού. Παράλληλα, οδηγούσαν και σε ποικίλες ζυμώσεις με νέα μουσικά είδη που έκαναν την εμφάνισή τους.

Τη δεκαετία του 1960, το καφενείο των Μουσικών της Αθήνας μεταφέρθηκε στην οδό Σατωβριάνδου 29, κοντά στο Εθνικό Θέατρο, όπου και παρέμεινε για δεκαετίες.

Αντίστοιχα καφενεία μουσικών υπήρχαν σε όλες τις μεγάλες πόλεις και κωμοπόλεις της Ελλάδας, όπου υπήρχε άνθηση της μουσικής συντεχνίας».

1. Ροζαμούντα Μαρς
Πόλκα που παιζόταν στα Καφέ Σαντάν
και στις παραστάσεις Καραγκιόζη
2. Τα Κύματα του Δούναβη
Σύνθεση I. Ivanovici
3. La Cumparsita και El Choclo
Αργεντίνικα τάνγκο
4. Αμανές Πολίτικος
Κωνσταντινούπολης
5. Νύχτες Μόσχας
Ρωσική μελωδία
6. Οτσιτσόρνια («Ochi Chyornye»)
Λαϊκό ρωσικό τραγούδι
7. Κερκυραϊκός της Σίσσυ
Καντάδα. Αυστριακή μελωδία των Άλπεων που παιζόταν στην Κέρκυρα προς τιμήν της Αυτοκράτειρας της Αυστρίας Ελισάβετ (Πριγκίπισσα Σίσσυ)
8. Κλέφτικο
Αργό μελισματικό μοιρολόι
9. Σκάρος
Οργανικός σκοπός Ηπείρου
10. Ο Ήλιος – Ιτιά – Νταβέλης
Τσάμικα Στερεάς Ελλάδας
11. Με γέλασαν μια χαραυγή
Καθιστικό Πελοποννήσου
12. Συρτό Πολίτικο
Οργανικός σκοπός Κωνσταντινούπολης
13. Απτάλικο
Χορός Μικράς Ασίας
14. Εγώ θα πάρω χασαπάκι
Δημήτρης Μπαρούσης, 1932
15. Τσαχπίν τσιφτετέλι
Παραδοσιακό Κωνσταντινούπολης
16. Τριγκ-τριγκ τα ποτηράκια
Ιάκωβος Μοντανάρης, 1931
17. Καροτσέρης
Χασαπιά Κωνσταντινούπολης
18. Ένα πουλί, μάνα μου, μαντζουράνα μου
Συρτός Πελοποννήσου
19. Σε γέλασε, Παρασκευούλα μου και Τρανός Καλαματιανός
Δημώδης Πλακιώτικη καντάδα, που ακουγόταν την Αποκριά
20. Ο Μενούσης και Αρβανιτόβλαχα
Τραγούδι Ηπείρου και οργανικός σκοπός Θεσσαλίας
21. Οργανική πατινάδα γάμου
Στεριανή και νησιών
22. Ωραία που ’ν’ η νύφη μας
Σύνθεση Θεοχάρη Παντίδη
23. Μπάλλος νησιώτικος
Οργανικός χορός Αιγαίου
24. Χασάπικο Πολίτικο
(του Καραγκιόζη)

Παίζει το μουσικό σχήμα «Μανεριτζήδες»: Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί), Βασίλης Κασούρας (ούτι, λαούτο, τραγούδι), Βαγγέλης Πασχαλίδης (σαντούρι)

Μαζί τους ο Κώστας Κοπανιτσάνος (κλαρίνο)

Οι «Μανεριτζήδες» αφηγούνται, μέσα από τους φυσικούς ήχους και τα ηχοχρώματα που αποδίδουν τα συγκεκριμένα όργανα που παίζουν, τις μουσικές από όλες τις περιοχές όπου μεγαλούργησε ο Ελληνισμός. Με σκοπό τη διαρκή διεύρυνση του καλλιτεχνικού τους κύκλου, συχνά ανταμώνουν μουσικά και με άλλους οργανοπαίκτες και ερμηνευτές, αναδεικνύοντας έτσι τη μαγεία της μουσικής. Το όνομά τους προέρχεται από τη λέξη «μανέρω», που σημαίνει «έχω μανίαν έρωτος»!