Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών ως κόμβος του ελληνικού αντισημιτισμού

Έκτη Συνεδρία: Ο ελληνικός αντισημιτισμός

Από το 1925 που πρωτοπαρουσιάστηκαν στο ελληνικό κοινό τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών, επανεκδίδονται με καταιγιστικούς ρυθμούς και ποικίλους εκδότες. Παρά το γεγονός ότι οι νεότερες εκδόσεις έχουν ελάχιστες διαφορές από τις αρχικές –κατά κανόνα πρόκειται για αντιγραφή των ίδιων μεταφράσεων-, από τα εισαγωγικά και τις σημειώσεις που συνοδεύουν κάθε έκδοση διαπιστώνεται ότι το ίδιο κείμενο χρησιμοποιείται για να στηρίξει διαφορετικά αντισημιτικά ρεύματα σε διαφορετικές εποχές.

Η αντοχή αυτού του πλαστογραφήματος στο χρόνο και η προσαρμοστικότητα που επιδεικνύει συνδέεται με τη δυνατότητά του να εκφράζει τόσο τον παραδοσιακό θρησκευτικό αντισημιτισμό όσο και τον μεταγενέστερο πολιτικό αντισημιτισμό. Η διάδοση των Πρωτοκόλλων στην Ελλάδα μπορεί να ξεκίνησε με την καθαρά πολιτική σκοπιμότητα της καταπολέμησης του μπολσεβικισμού, αλλά πολύ γρήγορα ανέλαβαν εκκλησιαστικές ομάδες να διοχετεύσουν το μήνυμά τους. Ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 τα Πρωτόκολλα έπαψαν να μονοπωλούνται από τον συντηρητικό χώρο και άρχισαν να γίνονται στοιχεία της «αντισιωνιστικής» πολεμικής της Αριστεράς. Το πιο πρόσφατο στοιχείο αυτής της μετάλλαξης είναι η χρήση των Πρωτοκόλλων ως μοντέλου για τις πολύ δημοφιλείς σύγχρονες θεωρίες συνωμοσίας.

Τα Πρωτόκολλα δηλαδή είναι ένα σημείο σύγκλισης, ένας κόμβος διαφορετικών ρευμάτων που συγκροτούν τον τελευταίο αιώνα το φαινόμενο του αντισημιτισμού στην Ελλάδα. Και η ανάλυση της διαδρομής τους συγκρούεται με την καθησυχαστική πεποίθηση ότι ο αντισημιτισμός υπήρξε και εξακολουθεί να είναι ένα απολύτως περιθωριακό φαινόμενο της ελληνικής κοινωνίας.