Τάσεις και προκλήσεις για το σύστημα εκπαίδευσης

Το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) και η Παγκόσμια Τράπεζα διοργάνωσαν ημερίδα με θέμα: «Το εκπαιδευτικό σύστημα και η οικονομία: Η δόμηση του ανθρώπινου κεφαλαίου στην Ελλάδα» στις 9 Οκτωβρίου 2019 στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.

Βασικός στόχος της ημερίδας ήταν η ανάδειξη των προκλήσεων που αντιμετωπίζει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ενώ παρουσιάστηκαν παραδείγματα άλλων χωρών και η διεθνής εμπειρία.

Σύμφωνα με τους ομιλητές το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί κομβικό στοιχείο στην προσπάθεια ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας και άμβλυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων.

Ο Πρόεδρος του ΙΟΒΕ, Παναγιώτης Θωμόπουλος, στο χαιρετισμό του αναφέρθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα και το εκπαιδευτικό σύστημα. «Η ανάλυση της αμφίδρομης σχέσης της εκπαίδευσης και της οικονομίας στην Ελλάδα έχει ιδιαίτερη σημασία ως βάση και για την αναζήτηση επιλογών πολιτικής για την ανάπτυξη της χώρας», τόνισε ο κ. Θωμόπουλος.

Ο Περιφερειακός Διευθυντής για τις χώρες της ΕΕ, της Παγκόσμιας Τράπεζας, Arup Banerji αναφέρθηκε στη σημασία της εκπαίδευσης στον σύγχρονο κόσμο υπογραμμίζοντας ότι το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία καλών θέσεων εργασίας, με υψηλής ειδίκευσης εργαζομένους, την ανάπτυξη της καινοτομίας και την προσαρμογή σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον.

Η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, στην ομιλία της επανέλαβε ότι η εκπαίδευση και η ουσιαστική μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, αποτελούν στρατηγικής σημασίας στόχο της νέας κυβέρνησης. «Έχουμε θέσει έξι βασικούς, έξι στρατηγικούς στόχους που διατρέχουν οριζόντια το κυβερνητικό μας πρόγραμμα για την παιδεία και αποτυπώνουν τις προτεραιότητες της κυβέρνησης για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Προτεραιότητες βάσει των οποίων επιδιώκουμε μια συνολική επαναπροσέγγιση στην παρεχόμενη εκπαίδευση. Μια συνολική επαναπροσέγγιση για τους νέους μας την εποχή της 4ης και σιγά σιγά της 5ης Βιομηχανικής επανάστασης», σημείωσε η κα Κεραμέως.

Η Υπουργός Παιδείας παρουσίασε αναλυτικά τους στρατηγικούς στόχους της κυβέρνησης:
-- Μεγαλύτερη ελευθερία και μεγαλύτερη αυτονομία για σχολεία και πανεπιστήμια. Αξιοποιούμε τις μεγάλες δυνατότητες των εκπαιδευτικών λειτουργών σε όλες τις βαθμίδες, απελευθερώνουμε τον δυναμισμό τους.
-- Εξωστρέφεια και ουσιαστικότερη διασύνδεση με την αγορά εργασίας.
-- Ίσες ευκαιρίες για όλους. Κύριο μέλημά μας είναι να εξασφαλίσουμε ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικότερη εκπαίδευση για όλους.
-- Έμφαση στις ήπιες και ψηφιακές δεξιότητες.
-- Ενίσχυση των δεικτών κοινωνικού κεφαλαίου, που θα δώσουν ώθηση και στην κοινωνική και την οικονομική ανάπτυξη.
-- Υιοθέτηση πολιτικών βάσει τεκμηρίωσης.

Στην ομιλία του ο Harry Patrinos, Education Practice Manager της Παγκόσμιας Τράπεζας, επικεντρώθηκε στον κομβικό ρόλο της εκπαίδευσης ώστε τα άτομα να επιτύχουν τις υψηλές επιδόσεις που επιθυμούν. Ένας υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικός τομέας, τόνισε, θα υποστηρίξει την ανάκαμψη της Ελλάδας και την έξοδο από την οικονομική ύφεση της τελευταίας δεκαετίας. «Πρέπει να συνεργαστούμε για να επενδύσουμε στην εκπαίδευση, ώστε να μπορέσουν οι νέοι να αξιοποιήσουν το δυναμικό τους».

Στην ομιλία του ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Νίκος Βέττας, υπογράμμισε τον κρίσιμο ρόλο του εκπαιδευτικού συστήματος για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και την προσαρμογή της στις νέες συνθήκες και απαιτήσεις. Ο κ. Βέττας αναφέρθηκε στη σημαντική πρόοδο που έχει συντελεστεί σε πολλά πεδία, όπως τη δημοσιονομική εξυγίανση, ωστόσο υπενθύμισε ότι η πρόοδος παραμένει εύθραυστη καθώς πολλά διαρθρωτικά προβλήματα παραμένουν. Ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ αναφερόμενος στο εκπαιδευτικό σύστημα τόνισε την διαχρονικά σημαντική αύξηση του επιπέδου εκπαίδευσης αλλά και τη διαχρονικά μειούμενη κατάταξη ως προς τις επιδόσεις, την χαμηλή σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγή και την εξαιρετικά περιορισμένη αυτονομία των εκπαιδευτικών μονάδων. Τέλος, ο κ. Βέττας αναφέρθηκε στις μεγάλες δημογραφικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα και οι οποίες επιβάλλουν τον ριζικό επανασχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής, δίνοντας έμφαση στην αποτελεσματική διασύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την οικονομία και την αγορά εργασίας και την μείωση του κεντρικού ελέγχου στη διακυβέρνηση των εκπαιδευτικών μονάδων.

Ο Denis Crowley, Head of Country Analysis Unit, Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρουσίασε ορισμένα βασικά ευρήματα για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα από την Έκθεση Παρακολούθησης της Εκπαίδευσης και της Κατάρτισης στην ΕΕ, καθώς επίσης τις προκλήσεις και ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Ο κ. Crowley σημείωσε ότι το επάγγελμα του εκπαιδευτικού στην Ελλάδα παραμένει ελκυστικό, παρά τις επιπτώσεις της κρίσης, ωστόσο υστερεί σημαντικά σε δυνατότητες εξέλιξης και επαγγελματικής ανέλιξης. Σημείωσε ότι οι δαπάνες για την εκπαίδευση είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ και αφορούν κατά βάση μισθούς, ενώ ανέφερε την αύξηση της εγκατάλειψης της σχολικής εκπαίδευσης ειδικά στις αγροτικές περιοχές. Σημείωσε επίσης, τα προβλήματα στην αγορά εργασίας και τη δυσκολία εύρεσης απασχόλησης ακόμα και υψηλής κατάρτισης εργαζομένων. Τέλος, σχολιάζοντας το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας και την μεταναστευτική κρίση κάλεσε τους διαμορφωτές πολιτικής να αναρωτηθούν εάν αποτελεί ευκαιρία για τη χώρα η δυνατότητα επιτυχούς ένταξης στην ελληνική κοινωνία των προσφύγων.

Ακολούθησε σειρά συζητήσεων με την συμμετοχή: Charlotte Sammelin (Πρέσβης, Πρεσβεία Σουηδίας), Ανδρέας Μπουντουβής (Καθηγητής και νεοεκλεγείς Πρύτανης, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο), Χρύσα Σοφιανοπούλου (Επίκουρη Καθηγήτρια, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, π. Εθνική Συντονίστρια PISA), Harry Patrinos (Education Practice Manager, Παγκόσμια Τράπεζα), Πάνος Τσακλόγλου (Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), Δανάη Διακουλάκη (Ομότιμη Καθηγήτρια, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο), Κώστας Αξαρλόγλου (Πρύτανης, ALBA Graduate Business School), Θεόδωρος Φέσσας (Πρόεδρος, ΣΕΒ), Σπύρος Πρωτοψάλτης (Διοικητής ΟΑΕΔ).