Μαντζώρος Χρήστος
Γλώσσα
Αγγλική
Ημερομηνία
03/03/2012
Διάρκεια
47:48
Εκδήλωση
9ο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο Παχυσαρκίας
Χώρος
Ξενοδοχείο Divani Caravel
Διοργάνωση
Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας
Κατηγορία
Ιατρική
Ετικέτες
Λεπτίνη, αδιπονεκτίνη, παχυσαρκία, διαβήτης, καρδιαγγειακά
Η παχυσαρκία έχει λάβει επιδημικές διαστάσεις παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα τεράστιο πρόβλημα που ξεφεύγει από τα όρια του αισθητικού και έχει σοβαρές συνέπειες για τη δημόσια υγεία: η παχυσαρκία συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση των καρδιαγγειακών και τον διαβήτη, ενώ αυξάνει θνητότητα και θνησιμότητα.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, τα φοιτητικά εγχειρίδια της ενδοκρινολογίας δεν αφιέρωναν στο κεφάλαιο του λιπώδους ιστού παρά μόνο μερικές παραγράφους που τον περιέγραφαν σαν την αποθήκη της περίσσειας ενέργειας, αλλά και προστατευτικό ιστό ενάντια στο κρύο.
Από τότε, πολλά έχουν αλλάξει και η αρχή έγινε με την ανακάλυψη της λεπτίνης, η οποία αρχικά θεωρήθηκε ως το μόριο που μας κάνει λεπτούς (εξ ου και το όνομά της με την ελληνική ρίζα). Σήμερα γνωρίζουμε ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό των παχυσάρκων ατόμων οφείλει την παχυσαρκία του στην αδυναμία παραγωγής λεπτίνης. Πλήθος ερευνών έχει καταδείξει ότι η λεπτίνη είναι μια ορμόνη η οποία εκκρίνεται από τον λιπώδη ιστό (η παραγωγή της είναι μάλιστα σε άμεση σχέση με το μέγεθός του), κυκλοφορεί στο αίμα είτε στην ελεύθερη είτε στη δεσμευμένη μορφή της, απομακρύνεται από τον οργανισμό μέσω των νεφρών και επιδρά στον υποθάλαμο. Ρυθμίζει την ενεργειακή ομοιόσταση και λειτουργεί ως νευροενδοκρινικός παράγοντας.
Τα επίπεδα λεπτίνης στο αίμα αντανακλούν τη διαθεσιμότητα ενέργειας, τόσο σε χρόνιες περιπτώσεις υποσιτισμού όπως και σε παροδικές. Διαπιστώσαμε ότι στην προκληθείσα από υπερβολική άσκηση αμηνόρροια η λεπτίνη παίζει καθοριστικό ρόλο καθώς επιδρά στον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-γονάδων. Η εξωγενής χορήγηση λεπτίνης σε αυτές τις περιπτώσεις ασθενών αποκατέστησε την γονιμότητα.
Διαπιστώσαμε επίσης ότι η λεπτίνη είναι απαραίτητη για την έναρξη της εφηβείας: παιδιά τα οποία για γενετικούς λόγους δεν συνθέτουν λεπτίνη δεν είναι μόνο εξαιρετικά παχύσαρκα, αλλά δεν μπαίνουν στην εφηβεία. Η χορήγηση λεπτίνης οδηγεί σε απίσχνανση, αλλά και βάζει τους ασθενείς στην εφηβεία και οδηγεί στη σεξουαλική ωρίμανση ανεξαρτήτως πραγματικής ηλικίας.
Σε ότι αφορά στην παχυσαρκία αυτή καθεαυτή, η πολλαπλή αιτιολογία της (σχετίζεται με πολλούς ανεξάρτητους μεταξύ τους παράγοντες), μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι για την αντιμετώπισή της θα απαιτηθεί συνδυασμένη θεραπεία.
Η αδιπονεκτίνη, η οποία επίσης παράγεται από τον λιπώδη ιστό, είναι η ορμόνη η οποία βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα από κάθε άλλη ορμόνη. Εκκρίνεται ως μονομερές το οποίο στη συνέχεια τριμερίζεται και ασκεί τη δράση της μέσω υποδοχέων. Ρυθμίζει την οξείδωση των ελεύθερων λιπαρών οξέων και έχει σχετιστεί με την κεντρική παχυσαρκία και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα επίπεδά της στο αίμα σχετίζονται με γενετικούς παράγοντες, ενώ αρνητική επίδραση έχουν σε αυτά η κακή διατροφή, η έλλειψη άσκησης και το κάπνισμα. Θετική επίδραση έχει η μεσογεαική διατροφή.
Ευρείες επιδημιολογικές μελέτες μας έχουν δείξει ότι τα χαμηλά επίπεδά της σχετίζονται με εμφάνιση διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων αργότερα στη ζωή, αλλά και με πληθώρα καρκίνων. Αποτελεί δηλαδή καλό προγνωστικό-διαγνωστικό παράγοντα για μια σειρά σθενειών, ενώ παράλληλα διερευνούμε την πιθανότητα να χρησιμοποιηθεί για θεραπευτικούς σκοπούς.
Ο Χρήστος Μαντζώρος είναι καθηγητής της Παθολογίας και Ενδοκρινολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και καθηγητής Δημόσιας Υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του ίδιου Πανεπιστημίου. Είναι ο πρώτος επιστήμονας ελληνικής καταγωγής που έχει εκλεγεί καθηγητής σε δύο σχολές του πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Στην Ιατρική Σχολή και στη Σχολή Δημόσιας Υγείας. Παράλληλα είναι Διευθυντής : Στο Τμήμα / Κλινική της Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού των τριών Νοσοκομείων του πανεπιστημίου Χάρβαρντ Boston VA Healthcare System καθώς και στη μονάδα Διατροφής του τμήματος Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού του νοσοκομείου Beth Israel Deaconess Medical Center και του κέντρου Joslin Diabetes Center στη Βοστώνη Μασσαχουσέτης.
O Χρήστος Μαντζώρος είναι πρωτοπόρος στην ανακάλυψη του λιπώδους ιστού ως ενδοκρινούς αδένα. Πιο συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια που συνειδητοποιήθηκε πως ο λιπώδης ιστός δεν είναι ένα ανενεργές αποθηκευτικό όργανο αλλά εκκρίνει ορμόνες, η ομάδα του έχει αποδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου ώστε να αποσαφηνίσει τις ορμόνες που είναι υπεύθυνες για κάθε μια από τις ασθένειες συνδέονται στενά με τόσο με τη παχυσαρκία (καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτης, νεοπλασίες) όσο και με τη νευρογενή ανορεξία. Η μελέτη πολλών από αυτές τις ορμόνες, έχει οδηγήσει στην ανακάλυψη καινούργιων διαγνωστικών εργαλείων, αλλά και καινούργιων φαρμάκων για τη θεραπεία αυτών των ασθενειών.
Eχει συγγράψει δύο βιβλία και πλήθος επιστημονικών άρθρων, ενώ για την προσφορά του στην επιστήμη έχει λάβει πλήθος τιμητικών διακρίσεων.
Wong et al Leptin hormonal kinetics in the fed state: effects of adiposity, age, and gender on endogenous leptin production and clearance rates. J Clin Endocrinol Metab. 2004 Jun;89(6):2672-7.
Chan et al Pharmacokinetics of recombinant methionyl human leptin after subcutaneous administration: variation of concentration-dependent parameters according to assay. J Clin Endocrinol Metab. 2007 Jun;92(6):2307-11.
Magkos et al, Leptin replacement improves postprandial glycemia and insulin sensitivity in human immunodeficiency virus-infected lipoatrophic men treated with pioglitazone: a pilot study. Metabolism 2011 Jul;60(7):1045-9.
Paoli et al Efficacy of metreleptin in obese patients with type 2 diabetes: cellular and molecular pathways underlying leptin tolerance. Diabetes. 2011 Jun;60(6):1647-56.
Aronis et al. Preadipocyte factor-1 levels are higher in women with hypothalamic amenorrhea and are associated with bone mineral content and bone mineral density through a mechanism independent of leptin. J Clin Endocrinol Metab. 2011 Oct;96(10):E1634-9.
