The Greek symphony (1900-1950): oscillating between Greek nationalism and Western art-music tradition

Η αναδιοργάνωση του προγράμματος σπουδών του Ωδείου Αθηνών το 1891, ακολουθούμενη από μια σειρά σημαντικών αισθητικών και πολιτιστικών αλλαγών όσον αφορά στην εγχώρια πρόσληψη της δυτικοευρωπαϊκής μουσικής, σε συνδυασμό με το σχηματισμό των πρώτων ορχηστρικών συνόλων, συνέβαλαν σε μία πρώτη προώθηση της συμφωνικής μουσικής στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1890-1910. Η προώθηση αυτή ενισχύθηκε αργότερα, κυρίως χάρη στο ταλέντο και τις συνεχείς προσπάθειες του Δημήτρη Μητρόπουλου (ιδίως την περίοδο 1924-1939), προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός σταθερού, πλήρους ορχηστρικού συνόλου και της διεύρυνσης του ρεπερτορίου των παρουσιαζόμενων έργων. Ήταν η "χρυσή" περίοδος του μεσοπολέμου στη συναυλιακή μουσική ζωή, που έφερε το αθηναϊκό κοινό πιο κοντά στο δυτικοευρωπαϊκό συμφωνικό ρεπερτόριο.

Σημαντικά ελληνικά συμφωνικά έργα είχαν ήδη εμφανιστεί μετά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα (όπως εκείνα των Διονυσίου Ροδοθεάτου και Δημητρίου Λιάλιου), ενώ οι προγενέστερες "συμφωνίες" (sinfonias) των Μάντζαρου, Παδοβάνη, Μεταξά και άλλων συνθετών της Επτανησιακής σχολής ήταν περισσότερο συνδεδεμένες με το εισαγόμενο πρότυπο της μονομερούς ιταλικής εισαγωγής.

Η ελληνική συμφωνία, που ξεκινά να διαμορφώνεται από το 1920 και μετά, συνδυάζει αισθητική και ιδεώδη του γερμανικού - κυρίως - ρομαντισμού, νεοκλασικά δομικά χαρακτηριστικά και εγχώρια χαρακτηριστικά μουσικού φολκλορισμού, εθνικής ταυτότητας και παράδοσης (αρχικά διαμορφωμένα βάσει των ευρωπαϊκών εθνικών σχολών του 19ου αιώνα). Ο Μανώλης Καλομοίρης και ο Πέτρος Πετρίδης αποτέλεσαν τους κύριους συμφωνιστές της Εθνικής Σχολής, τους οποίους ακολούθησε ένας σημαντικός αριθμός μουσικών δημιουργών που συνδέθηκαν περισσότερο ή λιγότερο με τα ιδανικά και τους στόχους της.

Εξετάζοντας το ελληνικό συμφωνικό ρεπερτόριο κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, τόσο από ιστορική όσο και από αναλυτική σκοπιά, η παρούσα μελέτη αποσκοπεί να διασυνδέσει έργα-ορόσημα και τους δημιουργούς τους με σημαντικά κοινωνικά, πολιτικά, ακόμα και στρατιωτικά γεγονότα στην Ελλάδα, μέχρι το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Επιπλέον, σχολιάζεται η δυναμική είσοδος του μοντερνισμού μετά το 1950 στην ελληνική έντεχνη μουσική και οι επιδράσεις της στην διαμόρφωση της μεταπολεμικής ελληνικής συμφωνικής παραγωγής.