Καζάκος Παναγιώτης
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
07/05/2019
Διάρκεια
00:25:31
Εκδήλωση
Εκδηλώσεις Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών Πανεπιστημίου Αθηνών
Χώρος
Πανεπιστήμιο Αθηνών (Κεντρικό κτήριο) & Στοά του Βιβλίου
Διοργάνωση
Σώμα Ομοτίμων Καθηγητών Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Κατηγορία
Διεθνείς Σχέσεις
Ετικέτες
Ευρώπη, Ελλάδα, Ευρωπαϊκή Ένωση, ειρήνη, δημοκρατία, οικονομικά οφέλη, ευρωσκεπτικισμός, status quo, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Πορτογαλία, ευρώ, ευρωζώνη, πολιτική ένωση
Η διάλεξη του Ομότιμου Καθηγητή του ΕΚΠΑ, Πάνου Καζάκου, δόθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που διοργανώνει το Σώμα Ομοτίμων Καθηγητών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 7 Μαΐου 2019 στη Στοά του Βιβλίου.
Ακολουθεί μία σύντομη περίληψη από τον ομιλητή, σχετικά με το περιεχόμενο της διάλεξης.
Ζούμε σε μια περίοδο όπου η ΕΕ φαίνεται να βρίσκεται επί ξυρού ακμής.
Αναμφίβολα, υπάρχουν πολλά για τα οποία θα μπορούσε κανείς να την επικρίνει όπως ξεδιπλώνεται μέχρι σήμερα. Αλλά θα ήθελα προκαταρκτικά να υποστηρίξω ότι η κριτική δεν πρέπει να καταλήγει σε θεμελιώδη απόρριψή της.
Έχει σημασία στις σημερινές συνθήκες αμφισβήτησης και αβεβαιοτήτων να υπενθυμίζουμε ότι η ΕΕ είναι, συνολικά και παρά τα ελλείμματά της, το πλέον επιτυχημένο πείραμα διεθνών σχέσεων. Και κατά τη γνώμη μου για την Ελλάδα δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τη συμμετοχή σε αυτή, και μάλιστα ει δυνατόν στον πυρήνα της.
Παρά τα αναγνωρισμένα προβλήματά της, η Ένωση ενίσχυσε την ικανότητα των κρατών μελών να πετυχαίνουν κοινούς στόχους, π.χ. την ειρηνική συμβίωσή τους, και απέφερε σαφή οικονομικά οφέλη σε όλα τα μέλη της αν και όχι στον ίδιο βαθμό για όλα.
Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε ότι νωρίτερα η ΕΚ συνόδευσε και στήριξε εν τέλει την μετάβαση από τη δικτατορία στη Δημοκρατία σε Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία και τη σταθεροποίηση των νέων δημοκρατιών και των πολιτικών τους θεσμών. Την τελευταία δεκαετία η ΕΕ απέτρεψε τρεις φορές (2010, 2012 και 2015-17) μίαν απότομη χρεοκοπία της Ελλάδας που θα είχε καταστροφικές συνέπειες.
Σήμερα, η κατάσταση είναι παράδοξη. Οι οικονομικές επιδόσεις είναι ενθαρρυντικές. Το ευρώ παραμένει σταθερό και οι οικονομίες των κρατών μελών επανήλθαν σε τροχιά ανάπτυξης, έστω ασθενικής. Όμως, παρά τις ενθαρρυντικές επιδόσεις, είναι διάχυτη η αίσθηση μιας θεσμικής - πολιτικής κρίσης στην Ευρώπη. Μερικά συμπτώματα:
• Οι εθνικές κυβερνήσεις αναζητούν λύσεις στο εθνικό επίπεδο π.χ. μέσω των προϋπολογισμών. Π.χ. η Ιταλία αμφισβήτησε ευθέως τη «δημοσιονομική πειθαρχία» των Βρυξελλών. Η Γαλλία πράττει το ίδιο πιο διακριτικά. Η έξοδος του Ενωμένου Βασιλείου ήταν η πιο ακραία εκδήλωσή της στροφής προς τους εθνικούς θεσμούς.
• Οι ψηφοφόροι ανταποκρίνονται περισσότερο από άλλοτε στις ιδέες των αποκαλούμενων λαϊκιστικών και εθνικιστικών κομμάτων, που εκφράζουν ένα σκληρό ευρωσκεπτικισμό.
Οι αιτίες της δυσανεξίας και αμφισβήτησης είναι βαθιές, σύνθετες και εν πολλοίς αλληλοτροφοδοτούμενες. Ξεχωρίζω
• τη μονομέρεια της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που εφαρμόσθηκε ιδίως κατά την περίοδο της κρίσης,
• την προτίμηση του status quo στις κοινωνίες που αισθάνονται ότι απειλούνται από τις μεταρρυθμίσεις της ΕΕ, και
• τις δυσκολίες της ΕΕ (και της εθνικής πολιτικής) να επιλύουν προβλήματα που «καίνε» τις κοινωνίες και μεγαλώνουν την αβεβαιότητα για το μέλλον όπως τη χ/π αστάθεια, τις Ανισότητες (Β/Ν, κλπ) και το μεταναστευτικό.
Λογικά επομένως, αναζητούνται λύσεις των προβλημάτων που έχουν προκύψει. Απλοποιώντας κάπως μια σύνθετη κατάσταση βλέπω ότι αντιμάχονται τρεις τάσεις:
• «Λιγότερη Ευρώπη», όπως εκφράζεται από εθνικιστικά και λαϊκιστικά κινήματα,
• «Περισσότερη Ευρώπη», που όμως διακλαδώνεται σε διάφορες εκδοχές όπως αποτυπώνονται στις ιδέες της Επιτροπής, της Γαλλίας και της Γερμανίας, και
• «Ευρώπη του status quo», η θεσμικά και πολιτικά στάσιμη Ευρώπη, που όμως βαθμιαία θα αποσυναρμολογείται. Η στασιμότητα εκδικείται.
Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγω εξετάζοντας τις συζητήσεις που γίνονται είναι ότι οι επόμενες κινήσεις θα υπακούνε στη λογική της ever closer union δηλαδή, του αργόσυρτου αλλά σταθερού μετασχηματισμού της ΕΕ προς την κατεύθυνση μιας βαθύτερης (και αποτελεσματικότερης) οικονομικής και πολιτικής ένωσης, η οποία όμως ταυτόχρονα, θα διευκολύνει περισσότερο τα κράτη μέλη να μη συμμετέχουν σε διάφορα σχέδια. Όχι ακριβώς a-la-carte γιατί οι ταχύτητες θα αναπτύσσονται πάνω στο κοινό υπέδαφος κυρίως της εσωτερικής αγοράς. Ένας πυρήνας της ΕΕ θα παραμείνει η Ευρωζώνη. Αυτή είναι η δεύτερη υπόθεση της περισσότερης Ευρώπης. Η τύχη της καθορίζεται από το «ιστορικό της μονοπάτι» και τις αλληλεξαρτήσεις που αναπτύχθηκαν.
Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα. Στις δεκαετίες που πέρασαν οι πρωθυπουργοί υιοθέτησαν ομοσπονδιακά οράματα. Σκέπτομαι τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τον Κώστα Σημίτη. Όμως η χώρα έδειχνε να μη ανταποκρίνεται ούτε στις απαιτήσεις της ΕΕ, να μη προσαρμόζεται στο ευρωπαϊκό θεσμικό, πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον. Αυτό έδειξαν και οι κρίσεις π.χ. του 2009 και του 2015.
Ο Πάνος Καζάκος γεννήθηκε το 1941 και σήμερα είναι Ομότιμος Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στην Ελλάδα και οικονομικές επιστήμες στη (Δυτική) Γερμανία όπου πήγε το 1963 αρχικά ως «φιλοξενούμενος εργάτης» (Gastarbeiter). Εργάσθηκε στις εταιρείες Norddeutsche Wollkämmerei, AG Weser, Deutsche Post, Bayer AG κ.ά.. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του χάρη σε υποτροφία του Friedrich-Ebert-Stiftung.
Είναι διδάκτωρ του Christan-Albrechts-Universität του Kiel. Το θέμα της διατριβής του ήταν "Markt und Entwicklung– Zur ordnungspolitischen Frage am Beispiel Griechenlands" (Αγορά και ανάπτυξη- συμβολή στο θεσμικό πρόβλημα με παράδειγμα την Ελλάδα, 1971).
Έχει διδάξει σε προ- και μεταπτυχιακό επίπεδο πολιτική οικονομία (μακροοικονομική), οικονομική θεωρία της πολιτικής, διεθνείς οικονομικές σχέσεις, πρότυπα οικονομίας και κοινωνικού κράτους στην Ευρώπη και ευρωπαϊκή οικονομική ενοποίηση. Επίσης δίδαξε στη Γερμανία και έδωσε διαλέξεις σε Πανεπιστήμια των ΗΠΑ, Πανεπιστήμιο Αμβούργου (Δυτικής Γερμανίας), Πελοποννήσου, Εθνική Σχολή Ασφαλείας κ.ά..
Διετέλεσε εμπειρογνώμων Α΄ του Υπουργείου Εξωτερικών, Πρόεδρος του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, Διευθυντής του Εργαστηρίου Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Ολοκλήρωσης, καθώς και του Τομέα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος Συμβουλίου του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Πελοποννήσου (2012-2016) και στη συνέχεια Επίτιμος Καθηγητής του, μέλος της επιστημονικής επιτροπής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (2013- 2018), στέλεχος της Διεύθυνσης Μελετών της ΑΤΕ, μέλος της Επιτροπής Πολιτικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΞ κ.ά.. Έχει συμμετάσχει στο πρόγραμμα Jean Monnet για δημιουργία πανεπιστημιακών υποδομών.
Οι δημοσιεύσεις του στην ελληνική, αγγλική και γερμανική γλώσσα καλύπτουν τη σύγχρονη μακροοικονομική πολιτική, την οικονομική πολιτική στη μεταπολεμική Ελλάδα, τις σχέσεις της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αρθρογραφεί τακτικά στις εφημερίδες η Καθημερινή, τα Νέα και στο περιοδικό Book’s Journal. Η μελέτη του "Θεσμικές μεταρρυθμίσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση" (Ι. Σιδέρης, 1996), βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών.
Επιλογή δημοσιεύσεων:
• Η επιστροφή στη δραχμή δεν (θα) είναι λύση. Οι οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις της εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη (“Grexit”), εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2016.
• "Ursachen der europäischen Krise und Auswirkungen auf Griechenland und Deutschland" in Hatje, Armin et al (Hgbr) Verantwortung und Solidarität in der Europäischen Union, Nomos Verlag, Baden-Baden, 2015, S. 33-59.
• "Griechische Politik 2009-2013: Der Kampf um Kredite und der mühsame Weg zu Reformen" in Klemm, Ulf-Dieter und Schultheiß, W. (Hgbr) Griechenland in der Krise, 35-53. Campus Verlag, Frankfurt am Main, 2015.
• "Stabilization and reform in a statist regime, 1974-2011", in Liargovas, P. (ed) Greece: Economics, political and social issues, Nova publishers, New York, 2012.
• "Economic governance in Europe- its liberalism and impact", in Preda, Daniele and Pasquinucci, Daniele (eds) The road Europe traveled along. The evolution of EEC/ EU policies and institutions, Peter Lang, Brussels 2010, pp 115-1301.
• Από τον ατελή εκσυγχρονισμό στην κρίση, μεταρρυθμίσεις, χρέη και αδράνειες, 1973- 2010, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2010.
• "Europeanization, public goals and group inteests: Convergence policy in Greece 1990-2003", West European Politics, vol 27. No 5/ 2004.
• Ανάμεσα σε κράτος και αγορά. Οικονομία και οικονομική πολιτική στη μεταπολεμική Ελλάδα 1944-2000, Πατάκης, Αθήνα 2001 (σε 7η ανατύπωση).
