Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα: Τρέχουσες και μελλοντικές προοπτικές

Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα (ΟΠΑ) αποτελεί εναλλακτική πηγή μεταμόσχευσης αρχέγονων αιμοποιητικων κυττάρων για ασθενείς που στερούνται HLA ιστοσυμβατό δότη. Η μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων αποτελεί σύγχρονη και αρκετά αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση για τις περισσότερες  κακοήθεις νόσους του αίματος και του ανοσιακού συστήματος. Η ανεύρεση ιστοσυμβατού δότη δεν είναι πάντοτε εφικτή και ως εκ τούτου επιβάλλεται η επινόηση εναλλακτικών λύσεων για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Από τις πλέον διαδεδομένες εναλλακτικές  λύσεις είναι η χορήγηση αίματος που λαμβάνεται από τον ομφάλιο λώρο (ομφαλοπλακουντιακό αίμα) αμέσως μετά τη γέννηση του νεογνού, με μια απλή και τελείως ακίνδυνη για το νεογνό και τη μητέρα διαδικασία.  Τό αίμα αυτό που είναι πλούσιο σε αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα μεταφέρεται κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες στο εργαστήριο για να ακολουθήσει η απομόνωση των κυττάρων, η κρυοκατάψυξη και συντήρησή τους σε δεξαμενή υγρού αζώτου -190° βαθμών κελσίου.

Μετά την επιτυχία αυτών των μεταμοσχεύσεων δημιουργήθηκαν οι τράπεζες ομφαλοπλακουντιακού αίματος (ΟΠΑ), με σκοπό την συλλογή ΟΠΑ, την επεξεργασία του, τον έλεγχο των αντιγόνων ιστοσυμβατότητας (HLA), τον μικροβιολογικό και ιολογικό έλεγχο και τέλος την αποθήκευση των επεξεργασμένων μονάδων ΟΠΑ οι οποίες είναι έτοιμες για άμεση διάθεση με σκοπό τη μεταμόσχευση. Μέχρι σήμερα σύμφωνα με τα στοιχεία του Eurocord, έχουν γίνει σε όλον τον κόσμο 25.000 μεταμοσχεύσεις με ΟΠΑ και λειτουργούν 137 τράπεζες ΟΠΑ με δημόσιο χαρακτήρα και περίπου 300 τράπεζες για αυτόλογη χρήση.

Το  ΟΠΑ έχει αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με τον μυελό των οστών μερικά των οποίων είναι ότι: Το ΟΠΑ είναι περιττό βιολογικό υλικό για τη μητέρα και το νεογνό, ενώ ο μυελός των οστών είναι πολύτιμο βιολογικό υλικό για τον δότη. Η συλλογή του ΟΠΑ είναι ακίνδυνη ενώ ο δότης του μυελού θα πάρει γενική νάρκωση και θα νοσηλευτεί για 24 ώρες στο Νοσοκομείο. Το ΟΠΑ είναι συντηρημένο βιολογικό υλικό, έτοιμο για αποστολή και χρήση, ενώ ο δότης μυελού σε ένα μεγάλο ποσοστό αρνείται τη δωρεά όταν επιλεγεί. Με το ΟΠΑ μειώνεται ο κίνδυνος αντίδρασης του μοσχεύματος έναντι του ξενιστή μία αντίδραση που καταλήγει πολλές φορές στην απώλεια του μοσχεύματος. Το σημαντικότερο δε όλων, είναι ότι με το ΟΠΑ μπορεί να μεταμοσχευθεί λήπτης χωρίς 100% συμβατότητα με το δότη του, γεγονός που αυξάνει κατά πολύ την δυνατότητα άμεσης μεταμόσχευσης.

Το μεγάλο μειονέκτημα του ΟΠΑ που είναι ο περιορισμένος αριθμός των κυττάρων σε μία μονάδα ΟΠΑ αντιμετωπίζεται τελευταία με τη χρήση δύο μονάδων ΟΠΑ με αποτελέσματα συγκρίσιμα με τα αποτελέσματα της  χρήσης των άλλων πηγών αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων δηλαδή από τον μυελό ή το περιφερικό αίμα. Επίσης για την ταχύτερη εγκατάσταση του μοσχεύματος έχουν αναπτυχθεί νέες στρατηγικές. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται η προαναφερθείσα χρήση δύο μονάδων ΟΠΑ, η προσπάθεια της ex vivo έκπτυξης (expansion) των μονάδων, η ενδοστική χορήγηση των κυττάρων ΟΠΑ, η συγχορήγηση μιας μονάδος ΟΠΑ με ένα απλοταυτόσημο μόσχευμα μετά την απομάκρυνση των Τ κυττάρων, η χορήγηση Μεσεγχυματικών κυττυάρων και η χρήση νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων.

Τελευταία το ενδιαφέρον των ερευνητών έχει επικεντρωθεί εκτός απο τα αιμοποιητικά και σε άλλους κυτταρικούς πληθυσμους του ΟΠΑ όπως στα Μεσεγχυματικά, και στα ενδοθηλιακά  που διαφαίνεται ότι θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην Αναγεννητική Ιατρική.