Η Βάλια Λουτριανάκη είναι κλασική φιλόλογος (DEA, Paris IV-Sorbonne) και υποψήφια διδάκτορας του Τομέα Παιδαγωγικής με πεδίο έρευνας τη «Ρητορική και τη δημιουργική σκέψη ως αντικείμενα διδασκαλίας». Το 2010-11 διεξήγαγε, σε 8 σχολεία της Αθήνας και σε δείγμα 160 μαθητών, έρευνα σχεδιασμού (design research) εγκεκριμένη από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με βάση το καινοτόμο πρόγραμμα «Τεισίας» για την καλλιέργεια του προφορικού λόγου και της δημιουργικής σκέψης. Από το 2001 διδάσκει στο Αρσάκειο Ψυχικού και στους ομίλους ρητορικής τέχνης και δημιουργικής σκέψης των Αρσακείων Ψυχικού. Έχει σχεδιάσει πρόγραμμα Αγωγής Προφορικού Λόγου, ως μέρος του αναλυτικού προγράμματος της Νεοελληνικής Γλώσσας (Α΄-Β΄-Γ΄ Γυμνασίου), καθώς και τα ετήσια προγράμματα «Παιχνίδια Λόγου και Σκέψης», «Λέσχη φιλαναγνωσίας και προφορικής έκφρασης», «Εργαστήριο δημιουργικής σκέψης και φαντασίας». Το 2011 επελέγη από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (έλαβε την 4η θέση μεταξύ 168 υποψηφίων) ως επιμορφώτρια για τα νέα Προγράμματα Σπουδών του «Νέου Σχολείου» σε πιλοτικά Γυμνάσια και πραγματοποίησε επιμορφώσεις στην πρώτη φάση εφαρμογής.
Είναι μέλος της συγγραφικής ομάδας των νέων εγχειριδίων Αρχαίων Ελληνικών από το Πρωτότυπο για την Α΄, Β΄, Γ΄, Γυμνασίου. Έχει συμμετάσχει, για πέντε έτη, στην ομάδα σύνταξης λεξικών της Νέας Ελληνικής του καθ. Γ. Μπαμπινιώτη. Έχει εκδώσει κριτικές αναλύσεις της Ελένης, της Οδύσσειας και της Ιλιάδας. Είναι υπεύθυνη και κύρια συγγραφέας της σειράς εγχειριδίων μεθοδολογίας «Δίδαξέ το αλλιώς» (υπό έκδοση από τις ηλεκτρονικές εκδόσεις upbility.gr).
Έχει παρουσιάσει πάνω από 70 ομιλίες και βιωματικά εργαστήρια για τη ρητορική και τη δημιουργική σκέψη σε επιστημονικά συνέδρια (βλ. σχετικό δημοσίευμα: http://www.kathimerini.gr/44668/article/epikairothta/ellada/o-teisias-3anafernei-sta-sxoleia-th-rhtorikh-paideia) και ως προσκεκλημένη στελεχών εκπαίδευσης και πανεπιστημιακών φορέων. Από το 2005, με θεωρητική υποστήριξη και επιμόρφωση καθηγητών σε εθελοντική βάση (έχει συνεργαστεί με περισσότερους από 1.200 καθηγητές από όλη την Ελλάδα) συμβάλλει στη δημιουργία και λειτουργία ρητορικών ομίλων σε σχολεία της Αθήνας και της επαρχίας. Το 2009 ίδρυσε τον Όμιλο Ρητορικής Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής (ΕΚΠΑ), το 2012 εμψύχωσε τη Λέσχη ανάγνωσης και προφορικής έκφρασης για νήπια και παιδιά στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Ψυχικού και από το 2013 συντονίζει τα «Παιχνίδια Λόγου και Σκέψης» και το «Εργαστήριο Φαντασίας» στο «Στέκι του Παιδιού» (σε συνεργασία με τον ΟΚΑΠΑ του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού). Το 2012 οργάνωσε εθελοντικά τον πρώτο Ρητορικό Όμιλο Εκπαιδευτικών (σε συνεργασία με το Γραφείο Πολιτιστικών Θεμάτων της Β΄ Αθήνας). Από το 2015 σχεδιάζει εργαστήρια Λόγου και Σκέψης για το Μουσείο Ηρακλειδών.
Τα τελευταία 10 χρόνια έχει διατελέσει μέλος της οργανωτικής επιτροπής ή/και κριτής σε ρητορικούς αγώνες, όπως της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και του Υπουργείου Παιδείας, καθώς και στους Παγκόσμιους Αγώνες Μαθητικού Debate (WSDC). Είναι εμπνεύστρια και πρόεδρος της μη κερδοσκοπικής και επιστημονικής Ελληνικής Ένωσης για την Προώθηση της Ρητορικής στην Εκπαίδευση από το 2009 (www.rhetoricedu.com).
Έχει παρακολουθήσει επιμορφώσεις μεγάλης διάρκειας σχετικά με τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα: επικοινωνία, δράμα / θέατρο στην εκπαίδευση, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και κοινότητες μάθησης, κοινωνική και συναισθηματική αγωγή στο σχολείο, εκπαίδευση αποτελεσματικού δασκάλου και δημιουργική επίλυση συγκρούσεων, δημιουργική γραφή, νέες τεχνολογίες και διαδραστικός πίνακας στην εκπαίδευση, εκπαίδευση μέσω Τέχνης κ.ά.
Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του επιστημονικού περιοδικού «Εκπαίδευση και Θέατρο», που εκδίδει το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, και ενεργό μέλος της Ελληνικής Ανθρωπιστικής Εταιρείας και της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων.
Είναι μητέρα του Νίκου (3,5 ετών) και της Μαρίας-Ειρήνης (5,5 ετών) και συνεργάζεται συχνά μαζί τους για τη συγγραφή παραμυθιών και τον σχεδιασμό δραστηριοτήτων.