Olive Jean-Paul
Haddad Saed
Fariji Anis
Heuillon Joël
Γλώσσα
Αγγλική & Γαλλική (με παράλληλη ελληνική μετάφραση)
Ημερομηνία
18/02/2015
Διάρκεια
114:47
Εκδήλωση
Σύνθεση και η Μεσόγειος: νέα μουσική χωρικότητα, νέες χρονικότητες (Συνέδριο)
Χώρος
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών
Διοργάνωση
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση
Université Paris XIII
Κατηγορία
Τέχνες / Πολιτισμός
Ετικέτες
σύνθεση, Μεσόγειος
Στην ανάρτηση αυτή, οι ομιλίες δημοσιεύονται στην ελληνική γλώσσα, είτε στην ελληνική πρωτότυπη εκφορά τους είτε με παράλληλη μετάφραση από τα αγγλικά στα ελληνικά.
Αν θέλετε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση με τις ομιλίες δημοσιευμένες στην αγγλική γλώσσα, πατήστε εδώ.
Συνεχίζοντας τη συνεργασία με το γαλλικό Πανεπιστήμιο Paris 8, η Στέγη συνδιοργάνωσε ένα διήμερο συνέδριο με τίτλο «Σύνθεση και η Μεσόγειος: νέα μουσική χωρικότητα, νέες χρονικότητες», στο οποίο συνθέτες και μουσικολόγοι από όλες σχεδόν τις χώρες της Μεσογείου ανέπτυξαν ένα γόνιμο διάλογο με επίκεντρο τις έννοιες της χωρικότητας και της χρονικότητας, προσπαθώντας να ανιχνεύσουν κοινό έδαφος και κοινές κατευθύνσεις στη σημερινή μουσική μιας περιοχής του κόσμου με βαθιά ιστορία και πολλαπλές όψεις.
Το συνέδριο συνδυάζει το λόγο με τον ήχο, εξερευνώντας τη σκέψη και τη μουσική που διαμορφώνουν τη σημερινή μουσική ταυτότητα της Μεσογείου. Πρόκειται για μια σύνθετη ταυτότητα, αποτελούμενη από διακριτές παραδόσεις, που όμως αλληλοεπηρεάζονται και στην οποία η σχέση παράδοσης και νεωτερικότητας δεν είναι μόνο σημείο ρήξης, αλλά ένα γόνιμο πεδίο που οι συνθέτες επεξεργάζονται στην πράξη.
Περιλήψεις ομιλιών:
Jean Paul Olive - Maurice Ohana: O επαναπροσδιορισμός της χρονικότητας των μύθων
Ο Μωρίς Οχανά θεωρούσε αναντίρρητα τον εαυτό του μέρος ενός φανταστικού μεσογειακού χώρου, που κάποτε υπήρξε πλούσιος και συνάμα πολυσχιδής. Η Βόρεια Αφρική, η Ισπανία του φλαμένκο και οι μύθοι της ελληνικής αρχαιότητας συνδιαλέγονται στο έργο του, το οποίο επιπλέον παρουσιάζει μια χρονικότητα φτιαγμένη από παύσεις, από στιγμές που αρθρώνονται μέσα από σιωπές, από μια ενέργεια διόλου καταναγκαστική. Αυτό το χαρακτηριστικό, όπως επίσης και το παιχνίδι της χωρικότητας στη γραφή του, μας κάνει να στοχαστούμε επάνω στη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε αυτή την ιδιαίτερη χρονικότητα και τους μύθους που επαναπροσδιορίζει στο έργο του ο Οχανά. Όπως ακριβώς παρασύρει τους μύθους με τρόπο δημιουργικό σε μια φανταστική κίνηση, η χωρο-χρονικότητα σε πολλά έργα του δεν αποτελεί μια απλή απόρριψη της τελεολογίας, αλλά μαρτυρά τον προβληματισμό του γύρω από το ζωντάνεμα του ήχου, στο πλαίσιο μιας άλλης δυναμικής πέρα από τη μουσική παραλλαγή. Θα εξετάσουμε λοιπόν ορισμένα παραδείγματα από το έργο του, που ασκούν γόνιμη επίδραση στη σύγχρονη σύνθεση.
Saed Haddad - Η σύνθεση και η ψευδαίσθηση του χρόνου και του χώρου
Το ρήμα compose (συνθέτω), που ετυμολογείται από το λατινικό componere, έχει στα αγγλικά εννιά σημασίες. Σε αυτή την ανακοίνωση θα εστιάσω μόνο στη μία από αυτές, και πιο συγκεκριμένα στη σημασία του dissemble (αποκρύπτω) – να δίνεις μια ψεύτικη ή παραπλανητική εντύπωση, να συγκαλύπτεις την αλήθεια ή την πραγματική φύση ενός πράγματος. Επεξηγώντας μια μεσαιωνική αραβική θεωρία, αλλά και με την ανάλυση ορισμένων αραβικών κλιμάκων (maqamat) και ρυθμών, θα διερευνήσω μερικά τεχνικά μέσα που είναι σε θέση να παραπλανήσουν την αντίληψή μας, δημιουργώντας την ακουστική ψευδαίσθηση διαφόρων tempi (ρυθμών). Προσφεύγοντας σε ορισμένα κομμάτια από το μουσικό κύκλο για σόλο In Memoriam Escher (II & III), θα καταδείξω πώς η αλληλεπίδραση των δυναμικών (όπως για παράδειγμα των pp: pianissimo, mp: mezzo-piano, f: forte, κ.ά.) –χωρίς τη βοήθεια ηλεκτρονικών μέσων– είναι ικανή να δημιουργήσει στην αντίληψή μας εικονικούς χώρους.
Anis Fariji - Μερικές χωρο-χρονικές κατηγορίες της παράδοσης του μακάμ (maqam), σύμφωνα με την επαναξιοποίησή τους από τη σύγχρονη μουσική γραφή
Πολύ συχνά, οι μουσικές του μακάμ ταυτίζονται με το μελωδικό υλικό τους, τα διαστήματα και τους τρόπους τους. Κι αυτή ακριβώς η πλευρά τους ήταν που εξερευνήθηκε περισσότερο από όλες μέσα από τις συνθετικές εμπειρίες της σύγχρονης εποχής. Άλλες πλευρές τους, που αφορούν πιο πολύ τη φόρμα, τη δομή και τη χρονικότητα, δεν έτυχαν ανάλογου ενδιαφέροντος. Ούτε και η μουσικολογία, που ασχολήθηκε με αυτές τις μουσικές, βοήθησε ιδιαίτερα προς αυτή την κατεύθυνση• σπάνιες είναι οι εργασίες που αφέθηκαν να παρασυρθούν από τη μαγεία του τροπικού πλούτου αυτών των μουσικών, ώστε να αναδείξουν την πολύπλευρη αξία τους. Κατά περίεργο τρόπο, οι συνθετικές εμπειρίες που κράτησαν την πιο κριτική στάση απέναντι στην παράδοση, είναι αυτές ακριβώς που αξιοποίησαν περισσότερο τη χωρο- χρονική διάσταση της παράδοσης του μακάμ. Επομένως, αυτή η ανακοίνωση θα επιχειρήσει να παρουσιάσει ορισμένες κατηγορίες, όπως τη μουσική κλίμακα του μακάμ, την ετεροφωνία, την πολυμουσική (polymusique), την παύση, τον αυτοσχεδιασμό, κ.ά., αξιολογώντας ταυτόχρονα την αισθητική αξία που προσέδωσαν στη σύγχρονη γραφή ορισμένων συνθετών.
Ο Ζαν Πωλ Ολίβ είναι καθηγητής στο τμήμα Μουσικής του Πανεπιστημίου Paris 8, όπου διδάσκει μουσική αισθητική και ανάλυση. Μεταξύ των έργων του συγκαταλέγονται και τα: Alban Berg, le tissage et le sens, Musique et montage – Essai sur le matériau musical au début du XXe siècle, Un son désenchanté – Musique et théorie critique, Prose musicale et geste instrumental – Les Bagatelles pour quatuor à cordes d’Anton Webern. Έχει ιδρύσει και διευθύνει την εκδοτική σειρά «Arts 8» (Εκδόσεις L’ Harmattan) και συνδιευθύνει το μουσικολογικό περιοδικό Filigrane.
Ο Δρ Σαέντ Χαντάντ είναι Γερμανός συνθέτης, ιορδανικής καταγωγής, γεννημένος το 1972. Σπούδασε φιλοσοφία στο Βέλγιο και μουσική σύνθεση στην Ιορδανία, στο Ισραήλ και στη Μεγάλη Βρετανία. Κοινωνός αλλά ταυτόχρονα και «ξένος» τόσο στη δυτική όσο και στην αραβική παράδοση, στα έργα του της περιόδου 2004-2006 εξερεύνησε αρχικά την προσωπική του ταυτότητα, ενώ στη συνέχεια ο προβληματισμός του επικεντρώθηκε στην ιδέα της λήθης και της αποξένωσης του ατόμου από την παράδοσή του. Τα πιο έγκριτα διεθνή μουσικά σύνολα και ορχήστρες τού έχουν αναθέσει αλλά και έχουν ερμηνεύσει έργα του. Έχει συνεργαστεί ως επισκέπτης συνθέτης με πολυάριθμα μουσικά σύνολα, ορχήστρες και φεστιβάλ, ενώ δίνει διαλέξεις ως επισκέπτης λέκτορας σε πολλά πανεπιστήμια. Έχει τιμηθεί με πολλές σημαντικές διακρίσεις για τη μουσική του, η οποία κυκλοφορεί από εταιρείες όπως οι WERGO και NEOS, σε ηχογραφήσεις από σύνολα όπως το Ensemble Modern.
Ο Ανίς Φαριτζί γεννήθηκε στο Μαρόκο και κάνει το διδακτορικό του στη μουσικολογία στο Πανεπιστήμιο Paris 8. Προετοιμάζει τη διατριβή του υπό την επίβλεψη του Jean Paul Olive, με θέμα «Το ζήτημα του μοντερνισμού στη σύγχρονη αραβική μουσική τέχνη». Η διατριβή του αποτελεί συνέχεια της μεταπτυχιακής του έρευνας, που εξετάζει τη μουσική παράδοση στον αραβικό κόσμο και την παρακμή της. Στο πλαίσιο της έρευνάς του για τον αραβικό μουσικό μοντερνισμό διέμεινε ως επισκέπτης ερευνητής στο Centre du Patrimoine Musical Libanais στη Βυρηττό. Η διδακτορική του έρευνα χρηματοδοτήθηκε από την υποτροφία Édouard Glissant με την οποία βραβεύτηκε το 2013. Ταυτόχρονα, προετοιμάζει μια μεταπτυχιακή εργασία στην ανθρωπολογία- εθνομουσικολογία για το ζήτημα του μουσικού αυτοσχεδιασμού και της σχέσης του με το θείο, στο Πανεπιστήμιο Paris X - Nanterre υπό την επίβλεψη του Jean Lambert. Για το σκοπό αυτό, διενήργησε επιτόπια ανθρωπολογική έρευνα στο Μαρόκο, αφιερωμένη στην παρατήρηση της πρακτικής της απαγγελίας του Κορανίου στα τζαμιά και στα μουσουλμανικά ιεροδιδασκαλεία. Όσον αφορά τη θεωρητική και πρακτική μουσική κατάρτισή του, ο Ανίς Φαριτζί παρακολούθησε ανώτερες σπουδές στο Ωδείο της Καέν (κλασική κιθάρα και σύνθεση), ενώ παίζει επίσης ούτι.
Ο Ζοέλ Εγιόν, 55 ετών, είναι διδάκτωρ μουσικολογίας, λέκτορας και συνδιευθυντής στο τμήμα Μουσικής του Πανεπιστημίου Paris 8. Από το 1999 διευθύνει την ερευνητική ομάδα Euridice 1600-2000, που εργάζεται με στόχο την αποκατάσταση των φωνητικών έργων του πρώιμου Μπαρόκ, συνδυάζοντας ειδικότερα τα ευρήματα της θεωρητικής ανάλυσης των ερευνητών με την πρακτική εφαρμογή τους από μια ομάδα καλλιτεχνών και ερμηνευτών (μουσικοί, τραγουδιστές, ηθοποιοί, χορευτές). Τελευταίες δραστηριότητές του: η έκδοση του Le parlar cantando (CNED, 2011)˙ τα σεμινάρια «Les chemins de la voix» (2011 και 2012), «Barbara Strozzi» (2014), «Recitar cantando et sprezzatura» (2015)˙ τα συνέδρια «La voix dans l’ Aria d’opéra» και «Modernité et composition musicale autour de la Méditerranée» (2013)˙ τα κοντσέρτα «Les plaintes d’ Arianne…» (2011), «Ornatus» και «Madrigaux d’ hier et d’ aujourd’hui» (2012), «Le madrigal méditerranéen entre traditions populaires et musique savante» (2013), «Voci di donne…» (2014). Επίσης, συνδιευθύνει μαζί με τον Giordano Ferrari το πρόγραμμα Orphée(s).
