“Composition and the Mediterranean: new musical spaces, new temporalities” - panel 2

Scroll down for English Version 

Στην ανάρτηση αυτή, οι ομιλίες δημοσιεύονται στην αγγλική γλώσσα, είτε στην αγγλική πρωτότυπη εκφορά τους είτε με παράλληλη μετάφραση από τα ελληνικά στα αγγλικά.

Αν θέλετε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση  με τις ομιλίες δημοσιευμένες στην ελληνική γλώσσα, πατήστε εδώ.

Συνεχίζοντας τη συνεργασία με το γαλλικό Πανεπιστήμιο Paris 8, η Στέγη συνδιοργάνωσε ένα διήμερο συνέδριο με τίτλο «Σύνθεση και η Μεσόγειος: νέα μουσική χωρικότητα, νέες χρονικότητες», στο οποίο συνθέτες και μουσικολόγοι από όλες σχεδόν τις χώρες της Μεσογείου ανέπτυξαν ένα γόνιμο διάλογο με επίκεντρο τις έννοιες της χωρικότητας και της χρονικότητας, προσπαθώντας να ανιχνεύσουν κοινό έδαφος και κοινές κατευθύνσεις στη σημερινή μουσική μιας περιοχής του κόσμου με βαθιά ιστορία και πολλαπλές όψεις.

Το συνέδριο συνδυάζει το λόγο με τον ήχο, εξερευνώντας τη σκέψη και τη μουσική που διαμορφώνουν τη σημερινή μουσική ταυτότητα της Μεσογείου. Πρόκειται για μια σύνθετη ταυτότητα, αποτελούμενη από διακριτές παραδόσεις, που όμως αλληλοεπηρεάζονται και στην οποία η σχέση παράδοσης και νεωτερικότητας δεν είναι μόνο σημείο ρήξης, αλλά ένα γόνιμο πεδίο που οι συνθέτες επεξεργάζονται στην πράξη.

Περιλήψεις ομιλιών:

Jean Paul Olive - Maurice Ohana: O επαναπροσδιορισμός της χρονικότητας των μύθων

Ο Μωρίς Οχανά θεωρούσε αναντίρρητα τον εαυτό του μέρος ενός φανταστικού μεσογειακού χώρου, που κάποτε υπήρξε πλούσιος και συνάμα πολυσχιδής. Η Βόρεια Αφρική, η Ισπανία του φλαμένκο και οι μύθοι της ελληνικής αρχαιότητας συνδιαλέγονται στο έργο του, το οποίο επιπλέον παρουσιάζει μια χρονικότητα φτιαγμένη από παύσεις, από στιγμές που αρθρώνονται μέσα από σιωπές, από μια ενέργεια διόλου καταναγκαστική. Αυτό το χαρακτηριστικό, όπως επίσης και το παιχνίδι της χωρικότητας στη γραφή του, μας κάνει να στοχαστούμε επάνω στη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε αυτή την ιδιαίτερη χρονικότητα και τους μύθους που επαναπροσδιορίζει στο έργο του ο Οχανά. Όπως ακριβώς παρασύρει τους μύθους με τρόπο δημιουργικό σε μια φανταστική κίνηση, η χωρο-χρονικότητα σε πολλά έργα του δεν αποτελεί μια απλή απόρριψη της τελεολογίας, αλλά μαρτυρά τον προβληματισμό του γύρω από το ζωντάνεμα του ήχου, στο πλαίσιο μιας άλλης δυναμικής πέρα από τη μουσική παραλλαγή. Θα εξετάσουμε λοιπόν ορισμένα παραδείγματα από το έργο του, που ασκούν γόνιμη επίδραση στη σύγχρονη σύνθεση.

Saed Haddad - Η σύνθεση και η ψευδαίσθηση του χρόνου και του χώρου

Το ρήμα compose (συνθέτω), που ετυμολογείται από το λατινικό componere, έχει στα αγγλικά εννιά σημασίες. Σε αυτή την ανακοίνωση θα εστιάσω μόνο στη μία από αυτές, και πιο συγκεκριμένα στη σημασία του dissemble (αποκρύπτω) – να δίνεις μια ψεύτικη ή παραπλανητική εντύπωση, να συγκαλύπτεις την αλήθεια ή την πραγματική φύση ενός πράγματος. Επεξηγώντας μια μεσαιωνική αραβική θεωρία, αλλά και με την ανάλυση ορισμένων αραβικών κλιμάκων (maqamat) και ρυθμών, θα διερευνήσω μερικά τεχνικά μέσα που είναι σε θέση να παραπλανήσουν την αντίληψή μας, δημιουργώντας την ακουστική ψευδαίσθηση διαφόρων tempi (ρυθμών). Προσφεύγοντας σε ορισμένα κομμάτια από το μουσικό κύκλο για σόλο In Memoriam Escher (II & III), θα καταδείξω πώς η αλληλεπίδραση των δυναμικών (όπως για παράδειγμα των pp: pianissimo, mp: mezzo-piano, f: forte, κ.ά.) –χωρίς τη βοήθεια ηλεκτρονικών μέσων– είναι ικανή να δημιουργήσει στην αντίληψή μας εικονικούς χώρους.

Anis Fariji - Μερικές χωρο-χρονικές κατηγορίες της παράδοσης του μακάμ (maqam), σύμφωνα με την επαναξιοποίησή τους από τη σύγχρονη μουσική γραφή

Πολύ συχνά, οι μουσικές του μακάμ ταυτίζονται με το μελωδικό υλικό τους, τα διαστήματα και τους τρόπους τους. Κι αυτή ακριβώς η πλευρά τους ήταν που εξερευνήθηκε περισσότερο από όλες μέσα από τις συνθετικές εμπειρίες της σύγχρονης εποχής. Άλλες πλευρές τους, που αφορούν πιο πολύ τη φόρμα, τη δομή και τη χρονικότητα, δεν έτυχαν ανάλογου ενδιαφέροντος. Ούτε και η μουσικολογία, που ασχολήθηκε με αυτές τις μουσικές, βοήθησε ιδιαίτερα προς αυτή την κατεύθυνση• σπάνιες είναι οι εργασίες που αφέθηκαν να παρασυρθούν από τη μαγεία του τροπικού πλούτου αυτών των μουσικών, ώστε να αναδείξουν την πολύπλευρη αξία τους. Κατά περίεργο τρόπο, οι συνθετικές εμπειρίες που κράτησαν την πιο κριτική στάση απέναντι στην παράδοση, είναι αυτές ακριβώς που αξιοποίησαν περισσότερο τη χωρο- χρονική διάσταση της παράδοσης του μακάμ. Επομένως, αυτή η ανακοίνωση θα επιχειρήσει να παρουσιάσει ορισμένες κατηγορίες, όπως τη μουσική κλίμακα του μακάμ, την ετεροφωνία, την πολυμουσική (polymusique), την παύση, τον αυτοσχεδιασμό, κ.ά., αξιολογώντας ταυτόχρονα την αισθητική αξία που προσέδωσαν στη σύγχρονη γραφή ορισμένων συνθετών.
 

Continuing its collaboration with the University Paris 8, the OCC co-organized a two-day conference on the subject of “Composition and the Mediterranean: new musical spaces, new temporalities”. Composers and musicologist from almost every Mediterranean country were invited to the event to develop a constructive dialogue centred on the concepts of spatiality and temporality and to find common ground and orientations in the musical present of a multifaceted region with a long history.

The conference combined sound and speech, exploring the thinking and music that are moulding the musical identity of the Mediterranean today: a complex identity in which discrete traditions interact and in which the relationship between tradition and modernity is more than a fault line, providing composers with a fruitful field to process in their practice.

Abstracts

Jean Paul Olive - Maurice Ohana: The temporality of myths re-interpreted
 

Maurice Ohana adamantly considered himself part of an imaginary Mediterranean space which had been rich and multifaceted. North Africa, the Spain of flamenco and the myths of Ancient Greece interact in his work, which presents a temporality wrought from pauses; from moments articulated through silence; from an energy that is anything but forced. It is this, along with his playful approach to spatiality, that forces us to focus on the relationship that emerges between his singular temporality and the myths he redefines in his work. Just as Ohana sets myths in imaginary motion through his creativity, so the space-time dimension of many of his works transcends a simple rejection of the teleological to focus his quest on bringing sound to life in the context of a dynamic beyond musical variation. We will be exploring some examples from his oeuvre which continue to impact fruitfully on contemporary composition.

Saed Haddad - Composition and the illusion of time and space
 

The word ‘to compose’ in Latin, ‘componere’, has nine meanings. In this lecture, I will focus only on one of these meanings, namely, ‘to dissemble’ (to give a false or misleading appearance to; to conceal the truth or real nature of). With the explanation of an Arabic medieval theory as well as with the analysis of some Arabic scales (maqamat) and rhythms, I will explore some technical means which are capable to create for our perception the illusion of hearing various tempi. Through the recourse to some pieces of the solo cycle ‘In Memoriam Escher’ (II & III), I will demonstrate how the interplay of dynamics (pp, mp, f, etc.) -with no recourse to electronics- is apt to create virtual spaces for our perception.
 

Anis Fariji - Spatial-temporal categories in the maqâm tradition following their re-evaluation in the contemporary music literature
 

Maqâm are very often identified with their melodic material, their intervals and their modes, and it is this aspect of maqâm that has been most extensively explored by contemporary composers. Other aspects—relating to their form, structure and temporality—have received nothing like the same attention, not even from musicologists: studies that allow themselves to be carried away by the magical of these musics’ modal riches—and thus to highlight their multifaceted value—are rare indeed. Strangely, it is those compositional experiences which have maintained the most critical stance towards tradition that have exploited most fully the spatial-temporal dimension of the maqâm tradition. Consequently, this paper will attempt to present certain categories, such as maqâm scales, heterophony, polymusique, the pause and improvisation and seek to evaluate the aesthetic value they have added to the contemporary writing of certain composers.