“Composition and the Mediterranean: new musical spaces, new temporalities” - panel 1

Scroll down for English Version 

Στην ανάρτηση αυτή, οι ομιλίες δημοσιεύονται στην αγγλική γλώσσα, είτε στην αγγλική πρωτότυπη εκφορά τους είτε με παράλληλη μετάφραση από τα ελληνικά στα αγγλικά.

Αν θέλετε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση  με τις ομιλίες δημοσιευμένες στην ελληνική γλώσσα, πατήστε εδώ.

Συνεχίζοντας τη συνεργασία με το γαλλικό Πανεπιστήμιο Paris 8, η Στέγη συνδιοργάνωσε ένα διήμερο συνέδριο με τίτλο «Σύνθεση και η Μεσόγειος: νέα μουσική χωρικότητα, νέες χρονικότητες», στο οποίο συνθέτες και μουσικολόγοι από όλες σχεδόν τις χώρες της Μεσογείου ανέπτυξαν ένα γόνιμο διάλογο με επίκεντρο τις έννοιες της χωρικότητας και της χρονικότητας, προσπαθώντας να ανιχνεύσουν κοινό έδαφος και κοινές κατευθύνσεις στη σημερινή μουσική μιας περιοχής του κόσμου με βαθιά ιστορία και πολλαπλές όψεις.

Το συνέδριο συνδυάζει το λόγο με τον ήχο, εξερευνώντας τη σκέψη και τη μουσική που διαμορφώνουν τη σημερινή μουσική ταυτότητα της Μεσογείου. Πρόκειται για μια σύνθετη ταυτότητα, αποτελούμενη από διακριτές παραδόσεις, που όμως αλληλοεπηρεάζονται και στην οποία η σχέση παράδοσης και νεωτερικότητας δεν είναι μόνο σημείο ρήξης, αλλά ένα γόνιμο πεδίο που οι συνθέτες επεξεργάζονται στην πράξη.

Περιλήψεις ομιλιών:

Françoise Graziani- Ηθο-ποιητική του μεσογειακού χώρου: για μια συμφιλίωση των αρχαίων και των συγχρόνων

Από τον Όμηρο μέχρι τον Βοκκάκιο, ο χώρος της Μεσογείου θεωρείται ανοιχτό κέντρο, ένας κοινός τόπος προσπελάσιμος με όλες τις έννοιες, αφιερωμένος στις μετακινήσεις και τις πολιτιστικές και κοινωνικές ανταλλαγές. Πώς να προσδώσουμε και πάλι νόημα σήμερα στο ήθος των αρχαίων ποιητών, αυτών των κληρονόμων του Ορφέα, που δεν έπαψαν να ερμηνεύουν μέσα από τη μουσική τις δυνάμεις του λόγου, πυροδοτώντας επαναστάσεις, όχι μόνο αισθητικές, αλλά κυρίως ηθικές; Αποτιμούμε λοιπόν αυτή την κοινότητα ποικίλων και μεταβαλλόμενων παραδόσεων, που είναι ικανές να μεταμορφώνονται στο πέρασμα του χρόνου για να ανασυνθέτουν και να μεταδίδουν γνώσεις, οι οποίες αντιμάχονται η μία την άλλη, δεν είναι δογματικές ούτε γίνεται να επιβληθούν, αλλά ανασχηματίζονται δημιουργώντας νέες συμφωνίες.

Gianvincezo Cresta - In amoroso canto: Η πνοή της φόρμας

Το In amoroso canto προέρχεται από το μαδριγάλιο του Gesualdo da Venosa Itene o miei sospiri και φέρει ως υπότιτλο τη φράση Ricalchi da Gesualdo (Με τον τρόπο του Τζεζουάλντο). Διατηρεί το πρωταρχικό μελωδικό και αρμονικό υλικό, αλλά όχι και την αρχική αντίληψη του χρόνου σε όλες τουλάχιστον τις εκφάνσεις του. Η ιδέα ήταν να επιτευχθεί μια νέα σύνθεση με αφετηρία ένα υπάρχον σημείο, μια νέα ερμηνεία των εκφραστικών μέσων προκειμένου να προκύψει μια καινούργια δραματουργία και να εξαχθούν από το πρωτότυπο οι εν δυνάμει κατευθύνσεις του χρόνου. Ορισμένα στοιχεία και μερικές διεργασίες από το μαδριγάλιο του Τζεζουάλντο εξελίχθηκαν με τρόπο ώστε να προσδοθεί ένα ενεργητικά δυναμικό στοιχείο που βρίσκει το νόημά του αποκλειστικά στη μουσική και όχι μόνο στο ποιητικό κείμενο, όπως συμβαίνει στην πρωταρχική εκδοχή του έργου. Η «πνοή της φόρμας» και η ενεργητική σχέση μεταξύ των επιμέρους τμημάτων δημιουργεί μια χρονική διαστρωμάτωση: στο διατονικό πεδίο αντιλαμβανόμαστε το χρόνο διεσταλμένο, πιο αργό, ενώ στο χρωματικό διάστημα γίνεται αντιληπτός ως συμπαγής και ταχύς. Επομένως, η ιδέα της φόρμας του In amoroso canto εκφράζει τη διαλεκτική σχέση πολλαπλών διαστάσεων του χρόνου: σταθερότητα και αστάθεια, στασιμότητα και κίνηση αντιμάχονται, αλληλεπικαλύπτονται ή αντιπαρατίθενται. Να συνθέτεις σημαίνει να χειρίζεσαι το χρόνο κι αυτό επηρεάζει τις φόρμες· θα μπορούσαμε να μιλάμε για «φόρμες του χρόνου». Κατά κάποιον τρόπο, όλα αυτά τα ζητήματα σχετίζονται με το ύφος· αναγνωρίζουμε έναν συνθέτη και την προσωπική του γλώσσα μέσω του τρόπου που αντιμετωπίζει το χρόνο.

Joël Heuillon - Ο/οι χώρος/-οι στη φωνητική μουσική του πρώιμου Μπαρόκ

Το ζήτημα του χώρου στη γραπτή δυτική μουσική κατά τη διάρκεια του πρώιμου Μπαρόκ (τέλη 16ου με αρχές 17ου αιώνα) καλύπτει τουλάχιστον δύο πτυχές: το χώρο ως αντικείμενο αναπαράστασης και το χώρο στην υλική του διάσταση ως ανάπτυξη της μουσικής εκτέλεσης. Ο χώρος ως αντικείμενο αναπαράστασης επρόκειτο να υποστεί μεταλλάξεις. Σε διάστημα δύο γενεών, περνούμε από ένα θεωρητικό, δυνητικό χώρο, τον κλειστό «Κόσμο» που κληρονομήσαμε από τους αρχαίους (ένα μοντέλο που από τότε εισέρχεται σε κρίση), σε έναν αισθητό, υλικό χώρο, αυτόν της φύσης, μέσα στον ορμητικό και δυναμικό κόσμο της ύλης, όπου κινούνται οι άνθρωποι και ο οποίος χρησιμεύει ως μια απτή αλληγορία της αναπαράστασης του εσωτερικού χώρου των υποκειμένων: το «τοπίο» ως προβολή του συναισθηματικού κόσμου. Η δραματική μουσική θα φτάσει στο σημείο να ανανεώσει την οργάνωση της μουσικής συνοδείας (continuo) με ένα τονικό σύστημα διαρκώς εξελισσόμενο και απτό, που υλοποιείται διαμέσου των αναπαριστώμενων συναισθημάτων: ο τραγουδιστής εκφράζει την εσωτερικότητά του μέσω των λέξεων του ποιήματος, ενώ η μουσική συνοδεία την εκδηλώνει μέσα από ένα δυναμικό χωρο-χρονικό ξεδίπλωμα επί της θεατρικής σκηνής. Αυτή η διαδικασία είχε ξεκινήσει από τους ουμανιστές, οι οποίοι οραματίζονταν τη δυνατότητα ενός μουσικού θεάτρου και είχαν πειραματιστεί με διάφορα εφέ (στερεοφωνία, αντήχηση κ.ά.), επιθυμώντας να προσδώσουν στη μουσική το χαρακτήρα ενός «θεάματος» που, καθώς ξεδιπλώνεται, πραγματώνει το σκηνικό χώρο. Η θρησκευτική μουσική, την οποία απασχολεί εξίσου η επίδραση που ασκεί στους αποδέκτες της (τους πιστούς), αλλά και ως κληρονόμος αρχαίων μεθόδων (πολυφωνία) που έχουν ωστόσο χάσει την αντιστικτική τους ευαισθησία (ομοφωνία), θα εξαντλήσει τις δυνατότητες του χώρου των θρησκευτικών κτιρίων, παράγοντας διάφορα έντονα αισθητηριακά εφέ (πολυχορικότητα).

 

Continuing its collaboration with the University Paris 8, the OCC co-organized a two-day conference on the subject of “Composition and the Mediterranean: new musical spaces, new temporalities”. Composers and musicologist from almost every Mediterranean country were invited to the event to develop a constructive dialogue centred on the concepts of spatiality and temporality and to find common ground and orientations in the musical present of a multifaceted region with a long history.

The conference combined sound and speech, exploring the thinking and music that are moulding the musical identity of the Mediterranean today: a complex identity in which discrete traditions interact and in which the relationship between tradition and modernity is more than a fault line, providing composers with a fruitful field to process in their practice.

Abstracts

Françoise Graziani - The etho-poetics of the Mediterranean space: towards a reconciliation of the ancients and the moderns
 

From Homer to Boccaccio and into the modern era, the Mediterranean has been considered an open centre, a commonplace accessible in every sense, dedicated to movement and to cultural and social exchange. How can we reinvest with meaning today the ethos of the ancient poets, those heirs to Orpheus who never ceased to interpret the power of language in their music, inspiring revolutions in the spheres of aesthetics and ethos in the process? By more fully appreciating this community of varied and varying traditions, which have the power to transform themselves over time and convey knowledge, which are antagonistic but not dogmatic, and which rather than acceding to a single hegemony, constantly reform to create new accords.

Gianvincezo Cresta - In amoroso canto: The breath of form
 

In amoroso canto originates from the madrigal by Gesualdo da Venosa Itene o miei sospiri, and its subtitle is Ricalchi da Gesualdo (Casts from Gesualdo.) It maintains the original melodic and harmonic material, but not, for some aspects, the original conception of time. The idea is to compose starting from an existing sign, to reread gestures in order to produce a new dramaturgy, and to extract the potential directions time could take, from the original. Some elements and some processes in the madrigal by Gesualdo have been developed to activate an energetic dynamism that finds its reason exclusively in music, and not also in the poetic text as it happens in the original version. “The breath of form” and the energetic relation between sections create a temporal stratification: in diatonic areas, time is perceived as dilated and slow, while in chromatic areas, it is perceived as compacted and fast. Thus, the form of In amoroso canto has been conceived as a dialectic relation between multiple temporal dimensions: stability and instability, stasis and movement oppose, overlap, or juxtapose with each other. To compose is to manipulate time, and that has an influence on forms: we could speak of “forms of the time”. It is likely that all of this relates to the style: recognizing a composer and their personal language is linked to the way they see to time.

Joël Heuillon - Space/spaces in the vocal music of the early Baroque
 

There are at least two key aspects to the issue of space in the written Western music of the early Baroque (late 16th and early 17th c.): space as something to be represented in music, and space in its physical dimension as an extension of musical performance. Space as the object of representation was a fluid concept: In the space of two generations, the theoretical, potential, enclosed “Cosmos” we inherited from the ancients (a model which has been in crisis ever since) would give way to a palpable, material space--that of Nature. This unstable, dynamic, material world was a space in which people lived and was used as a tangible allegory for the reproduction of subjects’ inner space: ‘place’ as a projection of their emotional world. Dramatic music would revolutionize the organization of its musical accompaniment (continuo) with a constantly developing tonic system implemented through the representation of emotions: singers express their inner world through the words of a song/libretto, while the musical accompaniment makes it manifest through a dynamic unfolding in time and space on the stage. This process was brought into being by humanists who envisioned the possibility of a music theatre and had experimented with various effects (stereophony, echoes etc.) in an attempt to imbue music with the characteristics of a ‘spectacle’ which, as it unfolds, reifies the theatrical space. Sacred music, both as a genre which was equally concerned with its effect on its recipients (the faithful) and as the heir of ancient methods (polyphony) which have been shorn of their contrapuntal sensitivity (homophony), would exhaust the potential of space in religious buildings through the production of various intense auditory effects (multispatiality).