Πολίτου-Μαρμαρινού Ελένη
Μικρός Γεώργιος Κ.
Δημητρούλια Τιτίκα
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
08/10/2011
Διάρκεια
48:52
Εκδήλωση
Γ' Διεθνές Συνέδριο για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη
Χώρος
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Διοργάνωση
Εταιρεία Παπαδιαμαντικών Σπουδών
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών - Megaron Plus
Κατηγορία
Λογοτεχνία
Ετικέτες
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, υφομετρία, μετάφραση
Η υφομετρία, ο εντοπισμός δηλαδή και η μέτρηση συγκεκριμένων γλωσσικών και υφολογικών χαρακτηριστικών, η οποία επιτρέπει, μεταξύ άλλων, την ταυτοποίηση της πατρότητας ενός κειμένου, ως οργανωμένη πρακτική, ανάγεται στον 19ο αιώνα, οπότε και κωδικοποιούνται οι αρχές της από τον Πολωνό Lutoslawski. Απόπειρες υφομετρικής ανάλυσης, και μάλιστα επιτυχημένες, με στόχο την ανίχνευση της πατρότητας κειμένων, έχουν γίνει από την Αναγέννηση ήδη, όπως είναι η περίφημη αποκάλυψη της πλαστότητας της δωρεάς του δυτικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Μέγα Κωνσταντίνο στον Πάπα Σύλβεστρο, ενώ είναι γνωστές οι έριδες που συνεχίζονται ως σήμερα με την ίδια οξύτητα γύρω από την πατρότητα σαιξπηρικών κειμένων των οποίων η γνησιότητα ελέγχεται πλέον και με υφομετρικά κριτήρια.
Σήμερα, η υφομετρική ανάλυση γίνεται με τη βοήθεια των ηλεκτρονικών υπολογιστών, που διαθέτους τεράστιες δυνατότητες επεξεργασίας σωμάτων κειμένων και αξιοποιούν εξαιρετικά περίπλοκες στατιστικές τεχνικές και μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης με ποικίλες εφαρμογές, λογοτεχνικές και μη (π.χ. νομικές).
Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να επιχειρηθεί με τη βοήθεια υφομετρικών μεθόδων μια πρώτη προσέγγιση του προβλήματος των παπαδιαμαντικών μεταφράσεων.
Η παπαδιαμαντική, ενδεχομένως, πατρότητα ορισμένων, προς το παρόν, ανώνυμων μεταφράσεων ελέγχεται μέσω ενός συστήματος που βασίζεται στο πρωτότυπο έργο του Παπαδιαμάντη και στις γνωστές υπογεγραμμένες μεταφράσεις του, και μετρά μεγάλο αριθμό ποικίλων γλωσσικών και υφολογικών στοιχείων.
Πέραν του ενδιαφέροντος που παρουσιάζει για τον μεταφραστή Παπαδιαμάντη, η έρευνα αυτή, χωρίς να φιλοδοξεί, προφανώς, να λύσει το παλαιότατο πρόβλημα της πατρότητας αμφισβητούμενων κειμένων, ανοίγει και μια πρώτη συζήτηση στη χώρα μας σχετικά με την υφομετρία, που βρίσκεται σήμερα στο κέντρο των ψηφιακών ανθρωπιστικών επιστημών (digital humanities), φέρνει στο προσκήνιο την περίπλοκη σχέση μεταξύ λογοτεχνίας και αλγορίθμων, ύφους και στατιστικής, και δείχνει τις νέες δυνατότητες τις οποίες παρέχει η διαρκώς εξελισσόμενη τεχνολογία ειδικά για τον προσδιορισμό της πατρότητας κειμένου.
Η Ελένη Πολίτου-Μαρμαρινού, ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, γεννήθηκε το 1941 στη Ζαγορά Μαγνησίας. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Φιλολογίας και του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο King’s College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.
Η επαγγελματική της δραστηριότητα συνδέεται αποκλειστικά με το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου δίδαξε από το 1974. Έχει διατελέσει Διευθύντρια του Τομέα Νεοελληνικής Φιλολογίας, Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας και μέλος της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Tα ερευνητικά της αντικείμενα αφορούν την ελληνική λογοτεχνία του 19ου και του 20ού αι.. Την μελετά με τις μεθόδους και τα εργαλεία των κλάδων της Συγκριτικής Φιλολογίας και της Θεωρίας της Λογοτεχνίας. Tα δημοσιεύματά της, βιβλία και δεκάδες άρθρα, ανακοινώσεις σε συνέδρια κλπ., αναφέρονται στο έργο του Κωστή Παλαμά, του Κάλβου, του Παπαδιαμάντη, του Καβάφη, του Καρυωτάκη και άλλων αλλά και σε ευρύτερα ρεύματα, κινήματα ή σχολές, όπως ο Κλασικισμός, ο Ρομαντισμός, ο Ρεαλισμός, ο Παρνασσισμός, ο Νατουραλισμός, ο Συμβολισμός και ο Υπερρεαλισμός.
Είναι ιδρυτικό μέλος της "Εταιρείας Στερεοελλαδικών Μελετών", της "Ελληνικής Εταιρείας Νεοελληνικής Σπουδών", της "Ελληνικής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών", της "Εταιρείας παπαδιαμαντικών Σπουδών" και της "Ελληνικής Εταιρείας Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας", της οποίας έχει διατελέσει Γεν. Γραμματέας και Πρόεδρος για πολλά χρόνια. Είναι επίσης μέλος της γαλλικής Εταιρείας "Les Lettres Europeennes", της "Γαλλικής Εταιρείας Γενικής και Συγκριτικής Φιλολογίας" (International Comparative Litterature Association). Στη διεθνή αυτή Εταιρεία, που αριθμεί περισσότερα από 6000 μέλη, έχει εκλεγεί και διατελέσει μέλος του 18μελούς Εκτελεστικού Συμβουλίου της.
Υπό την επίβλεψή της έχει εκπονηθεί σειρά διδακτορικών διατριβών, ενώ μαθητές και μαθήτριές της έχουν διακριθεί ως ερευνητές και έχουν καταλάβει καθηγητικές θέσεις σε ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια. Το έργο της έχει αναγνωριστεί από πολλούς και σημαντικούς Έλληνες και ξένους μελετητές.
Ο Γεώργιος Κ. Μικρός είναι Καθηγητής Υπολογιστικής και Ποσοτικής Γλωσσολογίας στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ καθώς και Διευθυντής του Εργαστηρίου Υπολογιστικής Υφολογίας στο εν λόγω Τμήμα. Επίσης κατέχει την θέση του Adjunct Professor στο Τμήμα Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας στο University of Massachusetts, Boston στις ΗΠΑ.
Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Επεξεργασίας του Λόγου και έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη ειδικευμένου λογισμικού γλωσσικής τεχνολογίας. Από το 1999 είναι επιστημονικός συνεργάτης του ΕΑΠ στο Πρόγραμμα "Ισπανική Γλώσσα και Πολιτισμός". Από το 2016 είναι Διευθυντής του εν λόγω προγράμματος.
Το ερευνητικό του έργο (5 μονογραφίες και πάνω από 80 άρθρα και κεφάλαια σε διεθνείς τόμους) εντοπίζεται στα πεδία της υπολογιστικής γλωσσολογίας, υπολογιστικής υφολογίας, δικαστικής γλωσσολογίας και της ποσοτικής γλωσσολογίας. Από το 2007 είναι εκλεγμένο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Εταιρείας Ποσοτικής Γλωσσολογίας (IQLA) και το 2018 εκλέχθηκε Πρόεδρός της.
Η Τιτίκα Δημητρούλια είναι καθηγήτρια Θεωρίας και Πράξης της Μετάφρασης στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ. Διετέλεσε διευθύντρια της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. Είναι εθνική συντονίστρια της Ένωσης Γαλλόφωνων Πανεπιστημίων (AUF), διευθύντρια του Εργαστηρίου Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ και πρόεδρος της ακαδημαϊκής επιτροπής εποπτείας του ΠΜΣ «Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες: μέθοδοι, εργαλεία, πρακτικές» (ΕΑΠ). Ως μεταφράστρια, έχει συνεργαστεί με πολλούς εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς και οργανισμούς και έχει δημοσιεύσει πολλές μεταφράσεις λογοτεχνίας και ανθρωπιστικών επιστημών. Ως κριτικός λογοτεχνίας, έχει συνεργαστεί επί τριάντα και πλέον χρόνια με πολλές εφημερίδες και περιοδικά και από το 2011 συνδιευθύνει το ποιητικό περιοδικό Τα Ποιητικά. Στις πρόσφατες δημοσιεύσεις της συγκαταλέγονται το εγχειρίδιο Εισαγωγή στις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες (μαζί με τον Διονύση Γούτσο και τη Γεωργία Φραγκάκη, Ινστιτούτο του Βιβλίου Καρδαμίτσα, 2023), η μετάφραση (μαζί με την Ευδοξία Ρέντα) και η επιστημονική επιμέλεια του εγχειριδίου της Mona Baker Με άλλα λόγια (Δίαυλος 2022) και του έργου Τρεις ιστορίες του Gustave Flaubert (Αντίποδες 2022) και η μελέτη Μετάφραση και μνήμη (Γκοβόστη, 2021).
