Κωνσταντίνου Φανή
Ιμσιρίδου Γεωργία
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
12/04/2019
Διάρκεια
00:40:53
Εκδήλωση
Με το βλέμμα του κατακτητή: η Αθήνα στις φωτογραφίες των Γερμανών στρατιωτών, 1941-1944
Χώρος
Μουσείο Ακρόπολης
Διοργάνωση
Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς - ΥΠΠΟΑ
Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού
Κατηγορία
Ιστορία
Ετικέτες
Κατοχή, Αθήνα, φωτογραφίες Γερμανών στρατιωτών, προπαγάνδα, συλλογική ιστορική μνήμη, εικόνα, πόλεμος, φωτογραφία, ερασιτεχνική φωτογραφία, Ελλάδα, Γερμανική Κατοχή, φωτογράφος, κατακτητής, άμαχος πληθυσμός, καθημερινή ζωή, πείνα, Γερμανοί αρχαιολόγοι, Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, κομμουνισμός, Σοβιετική Ένωση, Γερμανία, λογοκρισία, κινηματογραφικές ταινίες, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Η Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς διοργάνωσε διεθνή ημερίδα με τίτλο «Με το βλέμμα του κατακτητή: η Αθήνα στις φωτογραφίες των Γερμανών στρατιωτών» σε συνεργασία με το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού την Παρασκευή 12 Απρίλιου 2019, στο Μουσείο Ακρόπολης.
Διακεκριμένοι ερευνητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό επιχείρησαν να αναδείξουν πτυχές ενός μέχρι πρόσφατα εντελώς άγνωστου υλικού που είναι οι επαγγελματικές και ερασιτεχνικές φωτογραφίες των Γερμανών στρατιωτών την περίοδο της Κατοχής. Οι ανακοινώσεις εστίασαν στον ρόλο της προπαγάνδας, στον έλεγχο της δημιουργίας δημόσιων και ιδιωτικών εικόνων, στη συμβολή του υλικού αυτού στην ιστορική έρευνα και κατ’ επέκταση στη διαμόρφωση της συλλογικής ιστορικής μνήμης.
Η διεθνής ημερίδα πραγματοποιήθηκε ως παράλληλη εκδήλωση της έκθεσης της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς με θέμα «Με το βλέμμα του κατακτητή: η Αθήνα της Κατοχής στη φωτογραφική συλλογή του Βύρωνα Μήτου», στο Φετιχιέ Τζαμί, αρχαιολογικός χώρος Ρωμαϊκής Αγοράς (έως 30 Ιουνίου 2019).
Συνεδρία Ι: Διασταυρούμενες οπτικές
Φανή Κωνσταντίνου, Γεωργία Ιμσιρίδου, Μουσείο Μπενάκη / Φωτογραφικά Αρχεία
Η Αθήνα την περίοδο της γερμανικής κατοχής, μέσα από τον φακό των Ελλήνων φωτογράφων
-Τα δεινά του άμαχου πληθυσμού της πρωτεύουσας
-Φωτογραφικές όψεις της καθημερινής ζωής στην πόλη
Η φυσιογνωμία της Αθήνας και η καθημερινή ζωή των κατοίκων της κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής (27 Απριλίου 1941 – 12 Οκτωβρίου 1944), σημαδεύτηκαν με τραγικό τρόπο από την πείνα. Η έλλειψη βασικών ειδών διατροφής, που έγινε αισθητή από το καλοκαίρι του 1941, προέκυψε εξαιτίας του αγγλικού ναυτικού αποκλεισμού στις γερμανοκρατούμενες περιοχές και στη συνέχεια από τις επιτάξεις συγκοινωνιών, τις δεσμεύσεις και κατασχέσεις αγροτικών προϊόντων εκ μέρους του κατακτητή, προκειμένου να εξασφαλίσει την τροφοδοσία του στρατεύματος.
Τον βαρύ χειμώνα του 1941-42, η πείνα έφτασε στο αποκορύφωμά της και έπληξε θανάσιμα τις ασθενέστερα οικονομικά τάξεις, με θύματα κυρίως ηλικιωμένους και παιδιά. Στις ερασιτεχνικές φωτογραφίες των Γερμανών στρατιωτών όπου οι ίδιοι ποζάρουν συχνά σε κλασικά μνημεία ή αποτυπώνουν σκηνές από την καθημερινότητα της πόλης, δεν υπάρχει υπαινιγμός για τις ανατρεπτικές αλλαγές στη ζωή των κατοίκων της. Παράλληλα η επίσημη ναζιστική προπαγανδιστική φωτογραφία κάλυπτε επίσημες στρατιωτικές εκδηλώσεις, στιγμιότυπα από την αναψυχή και την ανάπαυλα των στρατιωτών, χωρίς να δείχνει το καθημερινό θέαμα εξαντλημένων, ακόμα και νεκρών ανθρώπων, που κείτονταν σε δρόμους και πεζοδρόμια.
Αδιάψευστος μάρτυρας όμως του ανοσιουργήματος που συντελέστηκε στην ελληνική πρωτεύουσα, αποδείχτηκε ο φωτογραφικός φακός των Ελλήνων φωτογράφων. Αν και οι κατακτητές είχαν επιβάλει λογοκρισία και είχαν απαγορεύσει αυστηρά τη λήψη φωτογραφιών, εντούτοις κάποιοι φωτογράφιζαν με κίνδυνο της ζωής τους. Εντός ολίγου, ένα δίκτυο φωτογραφιών διακινήθηκε κρυφά μέσω διπλωματικής οδού και ανθρωπιστικών οργανώσεων προς το εξωτερικό, ως το ισχυρότερο μέσο καταγγελίας ώστε να αφυπνίσει τη διεθνή κοινή γνώμη και να δηλώσει την επιτακτική ανάγκη για αποστολή βοήθειας.
Η παρούσα εισήγηση θα αναφερθεί στο έργο των φωτογράφων Βούλας Παπαϊωάννου και Δημήτριου Χαρισιάδη, δύο σημαντικών εκπροσώπων του ανθρωπιστικού ρεύματος στην ελληνική φωτογραφία, του ριψοκίνδυνου δημοσιογράφου Κώστα Παράσχου, καθώς και μιας ομάδας αστυνομικών της Εγκληματολογικής Υπηρεσίας, που δρούσε υπό την εποπτεία του δικηγόρου Αριστοτέλη Κουτσουμάρη.
(Σημείωμα των ομιλητριών)
Η Φανή Κωνσταντίνου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1951. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1970-74). Εργάστηκε ως επιστημονική συνεργάτης στην έδρα της Ιστορίας της Τέχνης της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Μετσοβίου Πολυτεχνείου (1980-82). Από το 1982 εργάστηκε στο Τμήμα των Φωτογραφικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, ενώ από το 1984 έως το 2008, είχε αναλάβει την ευθύνη της λειτουργίας του. Κατά το διάστημα αυτό συνέβαλε στην ανάπτυξη του τμήματος και στη διεύρυνση των στόχων του. Παράλληλα, ανέλαβε τη διοργάνωση πολλών φωτογραφικών εκθέσεων, ενώ επιμελήθηκε και προλόγισε τους αντίστοιχους καταλόγους. Επίσης ασχολήθηκε επί μακρόν με την έρευνα και την αξιοποίηση του έργου της μεγάλης Ελληνίδας φωτογράφου Βούλας Παπαϊωάννου.
Η Γεωργία Ιμσιρίδου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1973. Σπούδασε φωτογραφία στο Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών του Τ.Ε.Ι. Αθήνας. Από το 1996 εργάζεται στα Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. Ασχολείται με την ταξινόμηση, καταγραφή και ψηφιοποίηση φωτογραφικών αρχείων και συλλογών, κυρίως όμως με την επιμέλεια και το συντονισμό φωτογραφικών εκθέσεων και σχετικών εκδόσεων του Ιδρύματος. Έχει δώσει πλήθος διαλέξεων παρουσιάζοντας το έργο Ελλήνων φωτογράφων και έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις, σε ημερίδες και επιστημονικά συνέδρια.
